เมนู

เหมกปัญหาที่ 8


ว่าด้วยเรื่องกำจัดตัณหา


[432] เหมกมาณพทูลถามปัญหาว่า
(ก่อนแต่ศาสนาของพระโคดม)
อาจารย์เหล่าใดได้พยากรณ์ลัทธิของตนแก่
ข้าพระองค์ ในกาลก่อนว่า เหตุนี้ได้เป็นมา
แล้วอย่างนี้ ๆ จักเป็นอย่างนี้ ๆ คำพยากรณ์
ทั้งหมดของอาจารย์เหล่านั้น ไม่ประจักษ์
แก่ตน คำพยากรณ์ทั้งหมดนั้น เป็นเครื่อง
ทำความตรึกให้ทวีมากขึ้น (ข้าพระองค์ไม่
ยินดีในคำพยากรณ์นั้น) ข้าแต่พระองค์ผู้
เป็นมุนี ขอพระองค์จงตรัสบอกธรรมเป็น
เครื่องกำจัดตัณหา อันซ่านไปในอารมณ์
ต่าง ๆ ในโลกแก่ข้าพระองค์เถิด.

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสพยากรณ์ว่า
ดูก่อนเหมกะ ชนเหล่าใดได้รู้ทั่วถึง
บท คือ นิพพาน อันไม่แปรผัน เป็นที่บรรเทา
ฉันทราคะในรูปที่ได้เห็น เสียงที่ได้ฟัง และ
สิ่งที่ได้ทราบ อันน่ารัก ณ ที่นี้ เป็นผู้มีสติ

มีธรรมอันเห็นแล้ว ดับกิเลสได้แล้ว ชน
เหล่านั้นสงบระงับแล้ว มีสติข้ามตัณหาอัน
ซ่านไปในอารมณ์ต่าง ๆ ในโลกได้แล้ว.

จบเหมกมาณวกปัญหาที่ 8

อรรถกถาเหมกสูตร1ที่ 8


เหมกสูตรที่ 8

มีคำเริ่มต้นว่า เย เม ปุพฺเพ ดังนี้เป็นต้น.
ในบทเหล่านั้น บทว่า เย เม ปุพฺเพ วิยากํสุ ความว่า อาจารย์เหล่าใด
มีพาวรีพราหมณ์เป็นต้น ได้พยากรณ์ลัทธิของตนแก่ข้าพระองค์ในกาลก่อน.
บทว่า หุรํ โคตมสาสนา คือ ก่อนศาสนาของพระโคดม. บทว่า สพฺพนฺตํ
ตกฺกวฑฺฒนํ
คือคำพยากรณ์นั้นทั้งหมด เป็นเครื่องทำความตรึกให้ทวีมากขึ้น.
บทว่า ตณฺหานิคฺฆาตนํ ธรรมเป็นเครื่องกำจัดตัณหา คือ ทำตัณหาให้
พินาศ.
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าเมื่อจะตรัสบอกธรรมนั้นแก่เหมกมาณพ
นั้นจึงตรัสสองคาถาว่า อิธ ดังนี้เป็นต้น.
ในบทเหล่านั้น บทว่า เอตทญฺญาย เย สตา ชนเหล่าใดได้รู้
ทั่วถึงบทคือนิพพาน เป็นผู้มีสติ ความว่า ชนเหล่าใดรู้แจ้งถึงบทคือนิพพาน
อันไม่ตายนั้น โดยนัยมีอาทิว่า สังขารทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง ดังนี้ รู้โดยลำดับ
1. บาลีเป็น เหมกปัญหา.