เมนู

คือ ทุกข์กาย ทุกข์ใจ ภิกษุเช่นนั้นมีกาย
ถูกไฟ คือ ความทุกข์แผดเผาอยู่ มีใจ
ถูกไฟ คือ ความทุกข์แผดเผาอยู่ ย่อมอยู่
เป็นทุกข์ทั้งกลางวันกลางคืน.

เนื้อความแม้นี้พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้า
ได้สดับมาแล้ว ฉะนี้แล.
จบปฐมภิกขุสูตรที่ 1

ทุกนิบาตวรรณนา


อรรถกถาปฐมภิกขุสูตร


ในปฐมภิกษุสูตรที่ 1 แห่งทุกนิบาต พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ทฺวีหิ ได้แก่ กำหนดจำนวน. บทว่า ธมฺเมหิ ได้แก่
ชี้แจงจำนวนที่กำหนดไว้. บทว่า ทฺวีหิ ธมฺเมหิ ได้แก่ ด้วยอกุศลธรรม
2 ประการ. บทว่า สมนฺนาคโต คือ ประกอบแล้ว. บทว่า ทิฏฺเฐว ธมฺเม
ได้แก่ ในอัตภาพนี้เท่านั้น. บทว่า ทุกฺขํ วิหรติ ได้แก่ อยู่เป็นทุกข์ใน
อิริยาบถแม้ 4 ด้วยทุกข์เพราะกิเลส และด้วยทุกข์ทางกาย ทางใจ. บทว่า
สวิฆาตํ ได้แก่ มีความเดือนร้อน ด้วยกิเลสอันเข้าไปทำร้ายทางใจและ
ทางกาย. บทว่า สอุปายาสํ ได้แก่มีความคับแค้น ด้วยความคับแค้นเพราะ
กิเลส ด้วยความเดือดร้อนทางร่างกาย และด้วยความลำบากเหลือกำลัง. บทว่า
สปริฬาหํ ได้แก่ มีความเร่าร้อน ด้วยความเผาของกิเลส ด้วยความเร่าร้อน