เมนู

1. ยุธญฺชยจริยา

[1]

‘‘ยทาหํ อมิตยโส, ราชปุตฺโต ยุธญฺชโย;

อุสฺสาวพินฺทุํ สูริยาตเป, ปติตํ ทิสฺวาน สํวิชิํฯ

[2]

‘‘ตญฺเญวาธิปติํ กตฺวา, สํเวคมนุพฺรูหยิํ;

มาตาปิตู จ วนฺทิตฺวา, ปพฺพชฺชมนุยาจหํฯ

[3]

‘‘ยาจนฺติ มํ ปญฺชลิกา, สเนคมา สรฏฺฐกา;

‘อชฺเชว ปุตฺต ปฏิปชฺช, อิทฺธํ ผีตํ มหามหิํ’ฯ

[4]

‘‘สราชเก สโหโรเธ, สเนคเม สรฏฺฐเก;

กรุณํ ปริเทวนฺเต, อนเปกฺโขว ปริจฺจชิํฯ

[5]

‘‘เกวลํ ปถวิํ รชฺชํ, ญาติปริชนํ ยสํ;

จชมาโน น จินฺเตสิํ, โพธิยาเยว การณาฯ

[6]

‘‘มาตาปิตา น เม เทสฺสา, นปิ เม เทสฺสํ มหายสํ;

สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา รชฺชํ ปริจฺจชิ’’นฺติฯ

ยุธญฺชยจริยํ ปฐมํฯ

2. โสมนสฺสจริยา

[7]

‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, อินฺทปตฺเถ ปุรุตฺตเม;

กามิโต ทยิโต ปุตฺโต, โสมนสฺโสติ วิสฺสุโตฯ

[8]

‘‘สีลวา คุณสมฺปนฺโน, กลฺยาณปฏิภานวา;

วุฑฺฒาปจายี หิรีมา, สงฺคเหสุ จ โกวิโทฯ

[9]

‘‘ตสฺส รญฺโญ ปติกโร, อโหสิ กุหกตาปโส;

อารามํ มาลาวจฺฉญฺจ, โรปยิตฺวาน ชีวติฯ

[10]

‘‘ตมหํ ทิสฺวาน กุหกํ, ถุสราสิํว อตณฺฑุลํ;

ทุมํว อนฺโต สุสิรํ, กทลิํว อสารกํฯ

[11]

‘‘นตฺถิมสฺส สตํ ธมฺโม, สามญฺญาปคโต อยํ;

หิรีสุกฺกธมฺมชหิโต, ชีวิตวุตฺติการณาฯ

[12]

‘‘กุปิโต อหุ [อโหสิ (สี.), อาสิ (สฺยา.)] ปจฺจนฺโต, อฏวีหิ ปรนฺติหิ;

ตํ นิเสเธตุํ คจฺฉนฺโต, อนุสาสิ ปิตา มมํฯ

[13]

‘‘‘มา ปมชฺชิ ตุวํ ตาต, ชฏิลํ อุคฺคตาปนํ;

ยทิจฺฉกํ ปวตฺเตหิ, สพฺพกามทโท หิ โส’ฯ

[14]

‘‘ตมหํ คนฺตฺวานุปฏฺฐานํ, อิทํ วจนมพฺรวิํ;

‘กจฺจิ เต คหปติ กุสลํ, กิํ วา เต อาหรียตุ’ฯ

[15]

‘‘เตน โส กุปิโต อาสิ, กุหโก มานนิสฺสิโต;

‘ฆาตาเปมิ ตุวํ อชฺช, รฏฺฐา ปพฺพาชยามิ วา’ฯ

[16]

‘‘นิเสธยิตฺวา ปจฺจนฺตํ, ราชา กุหกมพฺรวิ;

‘กจฺจิ เต ภนฺเต ขมนียํ, สมฺมาโน เต ปวตฺติโต’ฯ

[17]

‘‘ตสฺส อาจิกฺขตี ปาโป, กุมาโร ยถา นาสิโย;

ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, อาณาเปสิ มหีปติฯ

[18]

‘‘‘สีสํ ตตฺเถว ฉินฺทิตฺวา, กตฺวาน จตุขณฺฑิกํ;

รถิยา รถิยํ ทสฺเสถ, สา คติ ชฏิลหีฬิตา’ฯ

[19]

‘‘ตตฺถ การณิกา คนฺตฺวา, จณฺฑา ลุทฺทา อการุณา;

มาตุองฺเก นิสินฺนสฺส, อากฑฺฒิตฺวา นยนฺติ มํฯ

[20]

‘‘เตสาหํ เอวมวจํ, พนฺธตํ คาฬฺหพนฺธนํ;

‘รญฺโญ ทสฺเสถ มํ ขิปฺปํ, ราชกิริยานิ อตฺถิ เม’ฯ

[21]

‘‘เต มํ รญฺโญ ทสฺสยิํสุ, ปาปสฺส ปาปเสวิโน;

ทิสฺวาน ตํ สญฺญาเปสิํ, มมญฺจ วสมานยิํฯ

[22]

‘‘โส มํ ตตฺถ ขมาเปสิ, มหารชฺชมทาสิ เม;

โสหํ ตมํ ทาลยิตฺวา, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

[23]

‘‘น เม เทสฺสํ มหารชฺชํ, กามโภโค น เทสฺสิโย;

สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา รชฺชํ ปริจฺจชิ’’นฺติฯ

โสมนสฺสจริยํ ทุติยํฯ

3. อโยฆรจริยา

[24]

‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, กาสิราชสฺส อตฺรโช;

อโยฆรมฺหิ สํวฑฺโฒ, นาเมนาสิ อโยฆโรฯ

[25]

‘‘ทุกฺเขน ชีวิโต ลทฺโธ, สํปีเฬ ปติโปสิโต;

อชฺเชว ปุตฺต ปฏิปชฺช, เกวลํ วสุธํ อิมํฯ

[26]

‘‘สรฏฺฐกํ สนิคมํ, สชนํ วนฺทิตฺว ขตฺติยํ;

อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ

[27]

‘‘‘เย เกจิ มหิยา สตฺตา, หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิมา;

นิรารกฺขา สเก เคเห, วฑฺฒนฺติ สกญาติภิฯ

[28]

‘‘‘อิทํ โลเก อุตฺตริยํ, สํปีเฬ มม โปสนํ;

อโยฆรมฺหิ สํวฑฺโฒ, อปฺปเภ จนฺทสูริเยฯ

[29]

‘‘‘ปูติกุณปสมฺปุณฺณา, มุจฺจิตฺวา มาตุ กุจฺฉิโต;

ตโต โฆรตเร ทุกฺเข, ปุน ปกฺขิตฺตโยฆเรฯ

[30]

‘‘‘ยทิหํ ตาทิสํ ปตฺวา, ทุกฺขํ ปรมทารุณํ;

รชฺเชสุ ยทิ รชฺชามิ [รญฺชามิ (สี.)], ปาปานํ อุตฺตโม สิยํฯ

[31]

‘‘‘อุกฺกณฺฐิโตมฺหิ กาเยน, รชฺเชนมฺหิ อนตฺถิโก;

นิพฺพุติํ ปริเยสิสฺสํ, ยตฺถ มํ มจฺจุ น มทฺทิเย’ฯ

[32]

‘‘เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, วิรวนฺเต มหาชเน;

นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, ปาวิสิํ กานนํ วนํฯ

[33]

‘‘มาตาปิตา น เม เทสฺสา, นปิ เม เทสฺสํ มหายสํ;

สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ, ตสฺมา รชฺชํ ปริจฺจชิ’’นฺติฯ

อโยฆรจริยํ ตติยํฯ

4. ภิสจริยา

[34]

‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, กาสีนํ ปุรวรุตฺตเม;

ภคินี จ ภาตโร สตฺต, นิพฺพตฺตา โสตฺถิเย กุเลฯ

[35]