‘‘‘ยทิหํ ตสฺส ปกุปฺเปยฺยํ, ตโต หีนตโร ภเว;
สีลญฺจ เม ปภิชฺเชยฺย, วิญฺญู จ ครเหยฺยุ มํฯ
[45]
‘‘‘หีฬิตา ชีวิตา วาปิ, ปริสุทฺเธน มตํ วรํ;
กฺยาหํ ชีวิตเหตูปิ, กาหามิํ ปรเหฐนํ’ฯ
[46]
‘‘มเมวายํ มญฺญมาโน, อญฺเญเปวํ กริสฺสติ;
เตว ตสฺส วธิสฺสนฺติ, สา เม มุตฺติ ภวิสฺสติฯ
[47]
‘‘หีนมชฺฌิมอุกฺกฏฺเฐ, สหนฺโต อวมานิตํ;
เอวํ ลภติ สปฺปญฺโญ, มนสา ยถา ปตฺถิต’’นฺติฯ
มหิํสราชจริยํ ปญฺจมํฯ
6. รุรุราชจริยา
[48]
‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, สุตตฺตกนกสนฺนิโภ;
มิคราชา รุรุนาม, ปรมสีลสมาหิโตฯ
[49]
‘‘รมฺเม ปเทเส รมณีเย, วิวิตฺเต อมนุสฺสเก;
ตตฺถ วาสํ อุปคญฺฉิํ, คงฺคากูเล มโนรเมฯ
[50]
‘‘อถ อุปริ คงฺคาย, ธนิเกหิ ปริปีฬิโต;
ปุริโส คงฺคาย ปปติ, ‘ชีวามิ วา มรามิ วา’ฯ
[51]
‘‘รตฺตินฺทิวํ โส คงฺคาย, วุยฺหมาโน มโหทเก;
รวนฺโต กรุณํ รวํ, มชฺเฌ คงฺคาย คจฺฉติฯ
[52]
‘‘ตสฺสาหํ สทฺทํ สุตฺวาน, กรุณํ ปริเทวโต;
คงฺคาย ตีเร ฐตฺวาน, อปุจฺฉิํ ‘โกสิ ตฺวํ นโร’ฯ
[53]
‘‘โส เม ปุฏฺโฐ จ พฺยากาสิ, อตฺตโน กรณํ ตทา;
‘ธนิเกหิ ภีโต ตสิโต, ปกฺขนฺโทหํ มหานทิํ’ฯ
[54]
‘‘ตสฺส กตฺวาน การุญฺญํ, จชิตฺวา มม ชีวิตํ;
ปวิสิตฺวา นีหริํ ตสฺส, อนฺธการมฺหิ รตฺติยาฯ
[55]
‘‘อสฺสตฺถกาลมญฺญาย, ตสฺสาหํ อิทมพฺรวิํ;
‘เอกํ ตํ วรํ ยาจามิ, มา มํ กสฺสจิ ปาวท’ฯ
[56]
‘‘นครํ คนฺตฺวาน อาจิกฺขิ, ปุจฺฉิโต ธนเหตุโก;
ราชานํ โส คเหตฺวาน, อุปคญฺฉิ มมนฺติกํฯ
[57]
‘‘ยาวตา กรณํ สพฺพํ, รญฺโญ อาโรจิตํ มยา;
ราชา สุตฺวาน วจนํ, อุสุํ ตสฺส ปกปฺปยิ;
‘อิเธว ฆาตยิสฺสามิ, มิตฺตทุพฺภิํ [มิตฺตทูภิํ (สี.)] อนาริยํ’ฯ
[58]
‘‘ตมหํ อนุรกฺขนฺโต, นิมฺมินิํ มม อตฺตนา;
‘ติฏฺฐเตโส มหาราช, กามกาโร ภวามิ เต’ฯ
[59]
‘‘อนุรกฺขิํ มม สีลํ, นารกฺขิํ มม ชีวิตํ;
สีลวา หิ ตทา อาสิํ, โพธิยาเยว การณา’’ติฯ
รุรุราชจริยํ ฉฏฺฐํฯ
7. มาตงฺคจริยา
[60]
‘‘ปุนาปรํ ยทา โหมิ, ชฏิโล อุคฺคตาปโน;
มาตงฺโค นาม นาเมน, สีลวา สุสมาหิโตฯ
[61]
‘‘อหญฺจ พฺราหฺมโณ เอโก, คงฺคากูเล วสามุโภ;
อหํ วสามิ อุปริ, เหฏฺฐา วสติ พฺราหฺมโณฯ
[62]
‘‘วิจรนฺโต อนุกูลมฺหิ, อุทฺธํ เม อสฺสมทฺทส;
ตตฺถ มํ ปริภาเสตฺวา, อภิสปิ มุทฺธผาลนํฯ
[63]
‘‘ยทิหํ ตสฺส ปกุปฺเปยฺยํ, ยทิ สีลํ น โคปเย;
โอโลเกตฺวานหํ ตสฺส, กเรยฺยํ ฉาริกํ วิยฯ
[64]
‘‘ยํ โส ตทา มํ อภิสปิ, กุปิโต ทุฏฺฐมานโส;
ตสฺเสว มตฺถเก นิปติ, โยเคน ตํ ปโมจยิํฯ
[65]
‘‘อนุรกฺขิํ มม สีลํ, นารกฺขิํ มม ชีวิตํ;
สีลวา หิ ตทา อาสิํ, โพธิยาเยว การณา’’ติฯ
มาตงฺคจริยํ สตฺตมํฯ