เมนู

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ สนฺนิธิกตํ อามิสํ อุสฺสนฺนํ โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูนํ สนฺนิธิํ ภิกฺขุนีหิ [ภิกฺขุนีหิ ภิกฺขูหิ (สี.)] ปฏิคฺคาหาเปตฺวา [ปฏิคฺคหาเปตฺวา (ก.)] ปริภุญฺชิตุ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา ภิกฺขุนีนํ อามิสํ เทนฺติฯ ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เทนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย อตฺตโน ปริโภคตฺถาย ทินฺนํ อญฺเญสํ ทสฺสนฺติ! มยมฺปิ น ชานาม ทานํ ทาตุ’’นฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา อตฺตโน ปริโภคตฺถาย ทินฺนํ อญฺเญสํ ทาตพฺพํฯ ยา ทเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนีนํ อามิสํ อุสฺสนฺนํ โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สงฺฆสฺส ทาตุ’’นฺติฯ พาฬฺหตรํ อุสฺสนฺนํ โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปุคฺคลิกมฺปิ ทาตุ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนีนํ สนฺนิธิกตํ อามิสํ อุสฺสนฺนํ โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนีนํ สนฺนิธิํ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ [ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ (สี.)] ปฏิคฺคาหาเปตฺวา ปริภุญฺชิตุ’’นฺติฯ

[422] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขูนํ เสนาสนํ อุสฺสนฺนํ โหติ, ภิกฺขุนีนํ [ภิกฺขุนีนํ เสนาสนํ (สฺยา. กํ.)] น โหติฯ ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ สนฺติเก ทูตํ ปาเหสุํ – ‘สาธุ, ภนฺเต, อยฺยา อมฺหากํ เสนาสนํ เทนฺตุ ตาวกาลิก’นฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนีนํ เสนาสนํ ทาตุํ ตาวกาลิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อุตุนิโย ภิกฺขุนิโย โอนทฺธมญฺจํ โอนทฺธปีฐํ อภินิสีทนฺติปิ อภินิปชฺชนฺติปิฯ เสนาสนํ โลหิเตน มกฺขิยฺยติ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา โอนทฺธมญฺจํ โอนทฺธปีฐํ อภินิสีทิตพฺพํ อภินิปชฺชิตพฺพํฯ ยา อภินิสีเทยฺย วา อภินิปชฺเชยฺย วา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อาวสถจีวร’’นฺติฯ อาวสถจีวรํ โลหิเตน มกฺขิยฺยติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

‘‘อนุชานามิ , ภิกฺขเว, อาณิโจฬก’’นฺติฯ โจฬกํ นิปตติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สุตฺตเกน พนฺธิตฺวา อูรุยา พนฺธิตุ’’นฺติ ฯ สุตฺตํ ฉิชฺชติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สํเวลฺลิยํ, กฏิสุตฺตก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย สพฺพกาลํ กฏิสุตฺตกํ ธาเรนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – เสยฺยถาปิ คิหินี กามโภคินิโยติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา สพฺพกาลํ กฏิสุตฺตกํ ธาเรตพฺพํฯ ยา ธาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุตุนิยา กฏิสุตฺตก’’นฺติฯ

ทุติยภาณวาโร นิฏฺฐิโตฯ

3. ตติยภาณวาโร

[423] เตน โข ปน สมเยน อุปสมฺปนฺนาโย ทิสฺสนฺติ – อนิมิตฺตาปิ, นิมิตฺตมตฺตาปิ, อโลหิตาปิ, ธุวโลหิตาปิ, ธุวโจฬาปิ, ปคฺฆรนฺตีปิ, สิขริณีปิ, อิตฺถิปณฺฑกาปิ, เวปุริสิกาปิ, สมฺภินฺนาปิ, อุภโตพฺยญฺชนาปิฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุปสมฺปาเทนฺติยา จตุวีสติ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุํฯ เอวญฺจ ปน , ภิกฺขเว, ปุจฺฉิตพฺพา – ‘นสิ อนิมิตฺตา, นสิ นิมิตฺตมตฺตา, นสิ อโลหิตา, นสิ ธุวโลหิตา, นสิ ธุวโจฬา, นสิ ปคฺฆรนฺตี, นสิ สิขรณี [สิขริณี (สี. สฺยา.)], นสิ อิตฺถิปณฺฑกา, นสิ เวปุริสิกา, นสิ สมฺภินฺนา, นสิ อุภโตพฺยญฺชนา? สนฺติ เต เอวรูปา อาพาธา – กุฏฺฐํ, คณฺโฑ, กิลาโส, โสโส, อปมาโร? มนุสฺสาสิ, อิตฺถีสิ, ภุชิสฺสาสิ, อณณาสิ, นสิ ราชภฏี? อนุญฺญาตาสิ มาตาปิตูหิ, สามิเกน? ปริปุณฺณวีสติวสฺสาสิ, ปริปุณฺณํ เต ปตฺตจีวรํ, กินฺนามาสิ, กานามา เต ปวตฺตินี’’ติ?

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ภิกฺขุนีนํ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉนฺติฯ อุปสมฺปทาเปกฺขาโย วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกโตอุปสมฺปนฺนาย ภิกฺขุนิสงฺเฆ วิสุทฺธาย ภิกฺขุสงฺเฆ อุปสมฺปาเทตุ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย อนนุสิฏฺฐา อุปสมฺปทาเปกฺขาโย อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉนฺติฯ อุปสมฺปทาเปกฺขาโย วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปฐมํ อนุสาสิตฺวา ปจฺฉา อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุ’’นฺติฯ

ตตฺเถว สงฺฆมชฺเฌ อนุสาสนฺติฯ อุปสมฺปทาเปกฺขาโย ตเถว วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ , น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกมนฺตํ อนุสาสิตฺวา สงฺฆมชฺเฌ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อนุสาสิตพฺพาฯ

[424] ‘‘ปฐมํ อุปชฺฌํ คาหาเปตพฺพาฯ อุปชฺฌํ คาหาเปตฺวา ปตฺตจีวรํ อาจิกฺขิตพฺพํ – ‘อยํ เต ปตฺโต, อยํ สงฺฆาฏิ, อยํ อุตฺตราสงฺโค, อยํ อนฺตรวาสโก, อิทํ สํกจฺจิกํ [สงฺกจฺฉิกํ (สฺยา.)], อยํ อุทกสาฏิกา; คจฺฉ อมุมฺหิ โอกาเส ติฏฺฐาหี’’ติฯ

พาลา อพฺยตฺตา อนุสาสนฺติฯ ทุรนุสิฏฺฐา อุปสมฺปทาเปกฺขาโย วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, พาลาย อพฺยตฺตาย อนุสาสิตพฺพาฯ ยา อนุสาเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย อนุสาสิตุ’’นฺติฯ

อสมฺมตา อนุสาสนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อสมฺมตาย อนุสาสิตพฺพาฯ ยา อนุสาเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สมฺมตาย อนุสาสิตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมฺมนฺนิตพฺพา – อตฺตนา วา อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํ, ปราย วา ปรา สมฺมนฺนิตพฺพาฯ

‘‘กถญฺจ อตฺตนาว [อตฺตนา วา (ก.)] อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํ? พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ – ‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อหํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺย’นฺติฯ เอวํ อตฺตนาว อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํฯ

‘‘กถญฺจ ปราย [ปราย วา (ก.)] ปรา สมฺมนฺนิตพฺพา? พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ – ‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ

อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺยา’ติฯ เอวํ ปราย ปรา สมฺมนฺนิตพฺพาฯ

‘‘ตาย สมฺมตาย ภิกฺขุนิยา อุปสมฺปทาเปกฺขํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนียา – ‘สุณสิ อิตฺถนฺนาเมฯ อยํ เต สจฺจกาโล, ภูตกาโลฯ ยํ ชาตํ ตํ สงฺฆมชฺเฌ ปุจฺฉนฺเต สนฺตํ อตฺถีติ วตฺตพฺพํ, อสนฺตํ นตฺถีติ วตฺตพฺพํฯ มา โข วิตฺถายิ [วิตฺถาสิ (ก.)], มา โข มงฺกุ อโหสิฯ เอวํ ตํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ – นสิ อนิมิตฺตา, นสิ นิมิตฺตมตฺตา, นสิ อโลหิตา, นสิ ธุวโลหิตา, นสิ ธุวโจฬา, นสิ ปคฺฆรนฺตี, นสิ สิขริณี, นสิ อิตฺถิปณฺฑกา, นสิ เวปุริสิกา, นสิ สมฺภินฺนา, นสิ อุภโตพฺยญฺชนา? สนฺติ เต เอวรูปา อาพาธา – กุฏฺฐํ, คณฺโฑ, กิลาโส, โสโส, อปมาโร? มนุสฺสาสิ, อิตฺถีสิ, ภุชิสฺสาสิ, อณณาสิ, นสิ ราชภฏี? อนุญฺญาตาสิ มาตาปิตูหิ, สามิเกน? ปริปุณฺณวีสติวสฺสาสิ, ปริปุณฺณํ เต ปตฺตจีวรํ, กินฺนามาสิ, กานามา เต ปวตฺตินี’ติ ?

‘‘เอกโต อาคจฺฉนฺติฯ น เอกโต อาคนฺตพฺพํฯ อนุสาสิกาย ปฐมตรํ อาคนฺตฺวา สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ – ‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ อนุสิฏฺฐา สา มยาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อิตฺถนฺนามา อาคจฺเฉยฺยา’ติฯ ‘อาคจฺฉาหี’ติ วตฺตพฺพาฯ

‘‘เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ การาเปตฺวา ภิกฺขุนีนํ ปาเท วนฺทาเปตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทาเปตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคณฺหาเปตฺวา อุปสมฺปทํ ยาจาเปตพฺพา – ‘สงฺฆํ, อยฺเย, อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺเย, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ ทุติยมฺปิ, อยฺเย, สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺเย, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ ตติยมฺปิ, อยฺเย, สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺเย, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายา’ติฯ พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อหํ อิตฺถนฺนามํ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺเฉยฺยนฺติฯ

‘‘สุณสิ อิตฺถนฺนาเมฯ อยํ เต สจฺจกาโล, ภูตกาโลฯ ยํ ชาตํ ตํ ปุจฺฉามิ สนฺตํ อตฺถีติ วตฺตพฺพํ, อสนฺตํ นตฺถีติ วตฺตพฺพํฯ นสิ อนิมิตฺตา…เป.… กินฺนามาสิ, กานามา เต ปวตฺตินีติฯ พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

[425] ‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ ปริสุทฺธา อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺสา ปตฺตจีวรํฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทยฺย อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขา ฯ ปริสุทฺธา อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺสา ปตฺตจีวรํฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยา, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา นกฺขมติ, สา ภาเสยฺยฯ

‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ – สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ ปริสุทฺธา อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺสา ปตฺตจีวรํฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยา, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา นกฺขมติ, สา ภาเสยฺยฯ

‘‘อุปสมฺปนฺนา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย ปวตฺตินิยาฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

‘‘ตาวเทว ตํ อาทาย ภิกฺขุสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ การาเปตฺวา ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทาเปตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทาเปตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคณฺหาเปตฺวา อุปสมฺปทํ ยาจาเปตพฺพา – ‘อหํ, อยฺยา, อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขา ฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธา; สงฺฆํ, อยฺยา, อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ

อหํ, อยฺยา, อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ ทุติยมฺปิ, อยฺยา, สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ อหํ, อยฺยา, อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ ตติยมฺปิ, อยฺยา, สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิฯ อุลฺลุมฺปตุ มํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายา’ติฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทยฺย, อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ – สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อยํ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘อุปสมฺปนฺนา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

‘‘ตาวเทว ฉายา เมตพฺพา, อุตุปฺปมาณํ อาจิกฺขิตพฺพํ, ทิวสภาโค อาจิกฺขิตพฺโพ, สงฺคีติ อาจิกฺขิตพฺพา, ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพา – อิมิสฺสา ตโย จ นิสฺสเย, อฏฺฐ จ อกรณียานิ อาจิกฺเขยฺยาถา’’ติฯ

[426] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ภตฺตคฺเค อาสนํ สํกสายนฺติโย กาลํ วีตินาเมสุํฯ

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อฏฺฐนฺนํ ภิกฺขุนีนํ ยถาวุฑฺฒํ, อวเสสานํ ยถาคติก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย – ภควตา อนุญฺญาตํ อฏฺฐนฺนํ ภิกฺขุนีนํ ยถาวุฑฺฒํ, อวเสสานํ ยถาคติกนฺติ – สพฺพตฺถ อฏฺเฐว ภิกฺขุนิโย ยถาวุฑฺฒํ ปฏิพาหนฺติ, อวเสสาโย ยถาคติกํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ภตฺตคฺเค อฏฺฐนฺนํ ภิกฺขุนีนํ ยถาวุฑฺฒํ, อวเสสานํ ยถาคติกํ; อญฺญตฺถ สพฺพตฺถ ยถาวุฑฺฒํ [อญฺญตฺถ ยถาวุฑฺฒํ (สฺยา.)] น ปฏิพาหิตพฺพํฯ ยา ปฏิพาเหยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

[427] [ปาจิ. 1050 อาทโย] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย น ปวาเรนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา น ปวาเรตพฺพํฯ ยา น ปวาเรยฺย, ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย อตฺตนา ปวาเรตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ น ปวาเรนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา อตฺตนา ปวาเรตฺวา ภิกฺขุสงฺโฆ น ปวาเรตพฺโพฯ ยา น ปวาเรยฺย, ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูหิ สทฺธิํ เอกโต ปวาเรนฺติโย โกลาหลํ อกํสุฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ภิกฺขูหิ สทฺธิํ เอกโต ปวาเรตพฺพํฯ ยา ปวาเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ปุเรภตฺตํ ปวาเรนฺติโย กาลํ วีตินาเมสุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปจฺฉาภตฺตํ [ภิกฺขเว ภิกฺขุนิยา ปจฺฉาภตฺตํ (สฺยา. กํ.)] ปวาเรตุ’’นฺติฯ ปจฺฉาภตฺตํ ปวาเรนฺติโย วิกาเล [วิกาลํ (ก.)] อเหสุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อชฺชตนา ภิกฺขุนิสงฺฆํ [อชฺชตนา (สี.), อชฺชตนาย (ก.)] ปวาเรตฺวา อปรชฺชุ ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน สพฺโพ ภิกฺขุนิสงฺโฆ ปวาเรนฺโต โกลาหลํ อกาสิฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกํ ภิกฺขุนิํ พฺยตฺตํ ปฏิพลํ สมฺมนฺนิตุํ – ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมฺมนฺนิตพฺพาฯ ปฐมํ ภิกฺขุนี ยาจิตพฺพา, ยาจิตฺวา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺเนยฺย ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺนติ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํฯ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา สมฺมุติ ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํ, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา นกฺขมติ, สา ภาเสยฺยฯ

‘‘สมฺมตา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อตฺถาย ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรตุํฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

‘‘ตาย สมฺมตาย ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุนิสงฺฆํ อาทาย ภิกฺขุสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘ภิกฺขุนีสงฺโฆ , อยฺยา, ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรติ – ทิฏฺเฐน วา, สุเตน วา ปริสงฺกาย วาฯ วทตุ [วทตุ มํ (ก.)], อยฺยา, ภิกฺขุสงฺโฆ ภิกฺขุนิสงฺฆํ อนุกมฺปํ อุปาทาย, ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสติฯ ทุติยมฺปิ, อยฺยา…เป.… ตติยมฺปิ, อยฺยา, ภิกฺขุนิสงฺโฆ ภิกฺขุสงฺฆํ ปวาเรติ – ทิฏฺเฐน วา, สุเตน วา, ปริสงฺกาย วาฯ วทตุ, อยฺยา, ภิกฺขุสงฺโฆ ภิกฺขุนิสงฺฆํ อนุกมฺปํ อุปาทาย, ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสตี’’ติฯ

[428] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ อุโปสถํ ฐเปนฺติ, ปวารณํ ฐเปนฺติ, สวจนียํ กโรนฺติ, อนุวาทํ ปฏฺฐเปนฺติ, โอกาสํ กาเรนฺติ, โจเทนฺติ, สาเรนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ภิกฺขุสฺส อุโปสโถ ฐเปตพฺโพ; ฐปิโตปิ อฏฺฐปิโต; ฐเปนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ น ปวารณา ฐเปตพฺพา; ฐปิตาปิ อฏฺฐปิตา; ฐเปนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ น สวจนียํ กาตพฺพํ; กตมฺปิ อกตํ; กโรนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ น อนุวาโท ปฏฺฐเปตพฺโพ; ปฏฺฐปิโตปิ อปฺปฏฺฐปิโต; ปฏฺฐเปนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

น โอกาโส กาเรตพฺโพ ; การิโตปิ อการิโต; กาเรนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ น โจเทตพฺโพ; โจทิโตปิ อโจทิโต; โจเทนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ น สาเรตพฺโพ; สาริโตปิ อสาริโต; สาเรนฺติยา อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ภิกฺขุนีนํ อุโปสถํ ฐเปนฺติ, ปวารณํ ฐเปนฺติ, สวจนียํ กโรนฺติ, อนุวาทํ ปฏฺฐเปนฺติ, โอกาสํ กาเรนฺติ, โจเทนฺติ, สาเรนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว ภิกฺขุนา ภิกฺขุนิยา อุโปสถํ ฐเปตุํ; ฐปิโตปิ สุฏฺฐปิโต; ฐเปนฺตสฺส อนาปตฺติฯ ปวารณํ ฐเปตุํ; ฐปิตาปิ สุฏฺฐปิตา; ฐเปนฺตสฺส อนาปตฺติฯ สวจนียํ กาตุํ; กตมฺปิ สุกตํ; กโรนฺตสฺส อนาปตฺติฯ อนุวาทํ ปฏฺฐเปตุํ; ปฏฺฐปิโตปิ สุปฺปฏฺฐปิโต; ปฏฺฐเปนฺตสฺส อนาปตฺติฯ โอกาสํ กาเรตุํ; การิโตปิ สุการิโต; กาเรนฺตสฺส อนาปตฺติฯ โจเทตุํ; โจทิตาปิ สุโจทิตา; โจเทนฺตสฺส อนาปตฺติฯ สาเรตุํ; สาริตาปิ สุสาริตา; สาเรนฺตสฺส อนาปตฺตี’’ติฯ

[429] [ปาจิ. 1184] เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ยาเนน ยายนฺติ – อิตฺถิยุตฺเตนปิ ปุริสนฺตเรน, ปุริสยุตฺเตนปิ อิตฺถนฺตเรนฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป.… ‘‘เสยฺยถาปิ คงฺคามหิยายา’’ติ [คงฺคามหิยาติ (สี.)]ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ยาเนน ยายิตพฺพํฯ ยา ยาเยยฺย, ยถาธมฺโม กาเรตพฺโพ’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี คิลานา โหติ, น สกฺโกติ ปทสา คนฺตุํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ , ภิกฺขเว, คิลานาย ยาน’’นฺติฯ อถ โข ภิกฺขุนีนํ เอตทโหสิ – ‘‘อิตฺถิยุตฺตํ นุ โข, ปุริสยุตฺตํ นุ โข’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อิตฺถิยุตฺตํ ปุริสยุตฺตํ หตฺถวฏฺฏก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตริสฺสา ภิกฺขุนิยา ยานุคฺฆาเตน พาฬฺหตรํ อผาสุ อโหสิฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สิวิกํ ปาฏงฺกิ’’นฺติฯ

[430] เตน โข ปน สมเยน อฑฺฒกาสี คณิกา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา โหติฯ สา จ สาวตฺถิํ คนฺตุกามา โหติ – ‘ภควโต สนฺติเก อุปสมฺปชฺชิสฺสามี’ติฯ อสฺโสสุํ โข ธุตฺตา – ‘อฑฺฒกาสี กิร คณิกา สาวตฺถิํ คนฺตุกามา’ติฯ เต มคฺเค ปริยุฏฺฐิํสุฯ อสฺโสสิ โข อฑฺฒกาสี คณิกา – ‘ธุตฺตา กิร มคฺเค ปริยุฏฺฐิตา’ติฯ ภควโต สนฺติเก ทูตํ ปาเหสิ – ‘‘อหญฺหิ อุปสมฺปชฺชิตุกามา; กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทูเตนปิ อุปสมฺปาเทตุ’’นฺติฯ

ภิกฺขุทูเตน อุปสมฺปาเทนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุทูเตน อุปสมฺปาเทตพฺพาฯ โย อุปสมฺปาเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ สิกฺขมานทูเตน อุปสมฺปาเทนฺติ…เป.… สามเณรทูเตน อุปสมฺปาเทนฺติ…เป.… สามเณริทูเตน อุปสมฺปาเทนฺติ…เป.… พาลาย อพฺยตฺตาย ทูเตน อุปสมฺปาเทนฺติฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, พาลาย อพฺยตฺตาย ทูเตน อุปสมฺปาเทตพฺพาฯ โย อุปสมฺปาเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย ทูเตน อุปสมฺปาเทตุนฺติฯ

‘‘ตาย ทูตาย ภิกฺขุนิยา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘อิตฺถนฺนามา, อยฺยา, อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ อิตฺถนฺนามา, อยฺยา, สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติฯ อุลฺลุมฺปตุ ตํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ อิตฺถนฺนามา, อยฺยา, อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ ทุติยมฺปิ, อยฺยา, อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติฯ อุลฺลุมฺปตุ ตํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายฯ อิตฺถนฺนามา, อยฺยา, อิตฺถนฺนามาย อยฺยาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ ตติยมฺปิ, อยฺยา, อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติฯ อุลฺลุมฺปตุ ตํ, อยฺยา, สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายา’ติ ฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทยฺย อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม , ภนฺเต, สงฺโฆฯ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ…เป.… ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิฯ สุณาตุ เม, ภนฺเต, สงฺโฆฯ อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทาเปกฺขาฯ เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนิสงฺเฆ, วิสุทฺธาฯ สา เกนจิเทว อนฺตราเยน น อาคจฺฉติฯ อิตฺถนฺนามา สงฺฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามาย อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺยฯ

‘‘อุปสมฺปนฺนา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา อิตฺถนฺนามาย ปวตฺตินิยาฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามีติฯ

‘‘ตาวเทว ฉายา เมตพฺพา, อุตุปฺปมาณํ อาจิกฺขิตพฺพํ, ทิวสภาโค อาจิกฺขิตพฺโพ, สงฺคีติ อาจิกฺขิตพฺพา, ภิกฺขุนิโย วตฺตพฺพา – ตสฺสา ตโย จ นิสฺสเย, อฏฺฐ จ อกรณียานิ อาจิกฺเขยฺยาถา’’ติฯ

[431] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย อรญฺเญ วิหรนฺติฯ ธุตฺตา ทูเสนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ, อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา อรญฺเญ วตฺถพฺพํฯ ยา วเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตเรน อุปาสเกน ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส อุทฺโทสิโต ทินฺโน โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุทฺโทสิต’’นฺติฯ อุทฺโทสิโต น สมฺมติฯ

ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุปสฺสย’’นฺติฯ อุปสฺสโย น สมฺมติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, นวกมฺม’’นฺติฯ นวกมฺมํ น สมฺมติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปุคฺคลิกมฺปิ กาตุ’’นฺติฯ

[432] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี สนฺนิสินฺนคพฺภา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา โหติฯ ตสฺสา ปพฺพชิตาย คพฺโภ วุฏฺฐาติฯ อถ โข ตสฺสา ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘กถํ นุ โข มยา อิมสฺมิํ ทารเก ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, โปเสตุํ, ยาว โส ทารโก วิญฺญุตํ ปาปุณาตี’’ติฯ

อถ โข ตสฺสา ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มยา จ น ลพฺภา เอกิกาย วตฺถุํ, อญฺญาย จ ภิกฺขุนิยา น ลพฺภา ทารเกน สห วตฺถุํ, กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺนิตฺวา ตสฺสา ภิกฺขุนิยา ทุติยํ ทาตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมฺมนฺนิตพฺพาฯ ปฐมํ ภิกฺขุนี ยาจิตพฺพา, ยาจิตฺวา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺเนยฺย อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยํฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺนติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยํฯ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา สมฺมุติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยาย, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา นกฺขมติ, สา ภาเสยฺยฯ

‘‘สมฺมตา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยาฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติฯ

อถ โข ตสฺสา ทุติยิกาย ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘กถํ นุ โข มยา อิมสฺมิํ ทารเก ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ฐเปตฺวา สาคารํ ยถา อญฺญสฺมิํ ปุริเส ปฏิปชฺชนฺติ [ปฏิปชฺชติ (สฺยา.)] เอวํ ตสฺมิํ ทารเก ปฏิปชฺชิตุ’’นฺติฯ

[433] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี ครุธมฺมํ อชฺฌาปนฺนา โหติ มานตฺตจารินีฯ อถ โข ตสฺสา ภิกฺขุนิยา เอตทโหสิ – ‘‘มยา จ น ลพฺภา เอกิกาย วตฺถุํ, อญฺญาย จ ภิกฺขุนิยา น ลพฺภา สห มยา วตฺถุํ, กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺนิตฺวา ตสฺสา ภิกฺขุนิยา ทุติยํ ทาตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมฺมนฺนิตพฺพาฯ ปฐมํ ภิกฺขุนี ยาจิตพฺพา, ยาจิตฺวา พฺยตฺตาย ภิกฺขุนิยา ปฏิพลาย สงฺโฆ ญาเปตพฺโพ –

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺเนยฺย อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยํฯ เอสา ญตฺติฯ

‘‘สุณาตุ เม, อยฺเย, สงฺโฆฯ สงฺโฆ อิตฺถนฺนามํ ภิกฺขุนิํ สมฺมนฺนติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยํฯ ยสฺสา อยฺยาย ขมติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา สมฺมุติ อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยาย, สา ตุณฺหสฺส; ยสฺสา นกฺขมติ, สา ภาเสยฺยฯ

‘‘สมฺมตา สงฺเฆน อิตฺถนฺนามา ภิกฺขุนี อิตฺถนฺนามาย ภิกฺขุนิยา ทุติยาฯ ขมติ สงฺฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’’ติฯ

[434] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย วิพฺภมิฯ สา ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขุนิโย อุปสมฺปทํ ยาจิ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา สิกฺขาปจฺจกฺขานํ; ยเทว สา วิพฺภนฺตา ตเทว สา อภิกฺขุนี’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี สกาวาสา ติตฺถายตนํ สงฺกมิฯ สา ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขุนิโย อุปสมฺปทํ ยาจิฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘ยา สา, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนี สกาวาสา ติตฺถายตนํ สงฺกนฺตา, สา อาคตา น อุปสมฺปาเทตพฺพา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ปุริเสหิ อภิวาทนํ , เกสจฺเฉทนํ, นขจฺเฉทนํ, วณปฺปฏิกมฺมํ, กุกฺกุจฺจายนฺตา น สาทิยนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สาทิตุ’’นฺติ [สาทิยิตุํ (ก.)]

[435] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ปลฺลงฺเกน นิสีทนฺติ ปณฺหีสมฺผสฺสํ สาทิยนฺตี [สาทิยนฺตา (ก.)]ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ปลฺลงฺเกน นิสีทิตพฺพํฯ ยา นิสีเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี คิลานา โหติฯ ตสฺสา วินา ปลฺลงฺเกน น ผาสุ โหติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา อฑฺฒปลฺลงฺก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย วจฺจกุฏิยา วจฺจํ กโรนฺติ ฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ตตฺเถว คพฺภํ ปาเตนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา วจฺจกุฏิยา วจฺโจ กาตพฺโพฯ ยา กเรยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เหฏฺฐา วิวเฏ อุปริปฏิจฺฉนฺเน วจฺจํ กาตุ’’นฺติฯ

[436] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย จุณฺเณน นหายนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป.… เสยฺยถาปิ คิหินี กามโภคินิโยติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา จุณฺเณน นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, กุกฺกุสํ มตฺติก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย วาสิตกาย มตฺติกาย นหายนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป.… เสยฺยถาปิ คิหินี กามโภคินิโยติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา วาสิตกาย มตฺติกาย นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปกติมตฺติก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ชนฺตาฆเร นหายนฺติโย โกลาหลํ อกํสุฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ชนฺตาฆเร นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ปฏิโสเต นหายนฺติ ธาราสมฺผสฺสํ สาทิยนฺตีฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

‘‘น, ภิกฺขเว , ภิกฺขุนิยา ปฏิโสเต นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย อติตฺเถ นหายนฺติฯ ธุตฺตา ทูเสนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา อติตฺเถ นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขุนิโย ปุริสติตฺเถ นหายนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป.… เสยฺยถาปิ คิหินี กามโภคินิโยติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิยา ปุริสติตฺเถ นหายิตพฺพํฯ ยา นหาเยยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, มหิลาติตฺเถ นหายิตุ’’นฺติฯ

ตติยภาณวาโร นิฏฺฐิโตฯ

ภิกฺขุนิกฺขนฺธโก ทสโมฯ

อิมสฺมิํ ขนฺธเก วตฺถู เอกสตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ปพฺพชฺชํ โคตมี ยาจิ, นานุญฺญาสิ ตถาคโต;

กปิลวตฺถุ เวสาลิํ, อคมาสิ วินายโกฯ

รโชกิณฺเณน โกฏฺฐเก, อานนฺทสฺส ปเวทยิ;

ภพฺโพติ นยโต ยาจิ, มาตาติ โปสิกาติ จฯ

วสฺสสตํ ตทหุ จ, อภิกฺขุปจฺจาสีสนา;

ปวารณา ครุธมฺมา, ทฺเว วสฺสา อนกฺโกสนาฯ

โอวโฏ จ อฏฺฐ ธมฺมา, ยาวชีวานุวตฺตนา;

ครุธมฺมปฏิคฺคาโห สาวสฺสา อุปสมฺปทาฯ

วสฺสสหสฺสํ ปญฺเจว, กุมฺภเถนกเสตฏฺฏิ;

มญฺชิฏฺฐิกอุปมาหิ, เอวํ สทฺธมฺมหิํสนาฯ

อาฬิํ พนฺเธยฺย ปาเอว, ปุน สทฺธมฺมสณฺฐิติ;

อุปสมฺปาเทตุํ อยฺยา, ยถาวุฑฺฒาภิวาทนาฯ

กริสฺสนฺติ กิเมว, สาธารณาสาธารณํ;

โอวาทํ ปาติโมกฺขญฺจ, เกน นุ โข อุปสฺสยํฯ

น ชานนฺติ จ อาจิกฺขิ, น กโรนฺติ จ ภิกฺขุหิ;

ปฏิคฺคเหตุํ ภิกฺขูหิ, ภิกฺขุนีหิ ปฏิคฺคโหฯ

อาจิกฺขิ กมฺมํ ภิกฺขูหิ, อุชฺฌายนฺติ ภิกฺขุนีหิ วา;

อาจิกฺขิตุํ ภณฺฑนญฺจ, โรเปตฺวา อุปฺปลาย จฯ

สาวตฺถิยา กทฺทโมท, อวนฺทิ กาย อูรุ จ;

องฺคชาตญฺจ โอภาสํ, สมฺปโยเชนฺติ วคฺคิกาฯ

อวนฺทิโย ทณฺฑกมฺมํ, ภิกฺขุนิโย ตถา ปุน;

อาวรณญฺจ โอวาทํ, กปฺปติ นุ โข ปกฺกมิฯ

พาลา วตฺถุวินิจฺฉยา, โอวาทํ สงฺโฆ ปญฺจหิ;

ทุเว ติสฺโส น คณฺหนฺติ, พาลา คิลานคมิกํฯ

อารญฺญิโก นาโรเจนฺติ, น ปจฺจาคจฺฉนฺติ จ;

ทีฆํ วิลีวจมฺมญฺจ, ทุสฺสา จ เวณิวฏฺฏิ จ;

โจฬเวณิ จ วฏฺฏิ จ, สุตฺตเวณิ จ วฏฺฏิกาฯ

อฏฺฐิลฺลํ โคหนุเกน, หตฺถโกจฺฉํ ปาทํ ตถา;

อูรุํ มุขํ ทนฺตมํสํ, อาลิมฺโปมทฺทจุณฺณนาฯ

ลญฺเฉนฺติ องฺคราคญฺจ, มุขราคํ ตถา ทุเว;

อวงฺคํ วิเสโสโลโก, สาโลเกน นจฺเจน จ [สาโลเก สนจฺเจน จ (สี.), สาโลเกน สนจฺจนํ (สฺยา.)]

เวสี ปานาคารํ สูนํ, อาปณํ วฑฺฒิ วณิชฺชา;

ทาสํ ทาสิํ กมฺมกรํ, กมฺมการิํ อุปฏฺฐยฺยุํฯ

ติรจฺฉานหรีตกิ, สนฺธารยนฺติ นมตกํ;

นีลํ ปีตํ โลหิตกํ, มญฺชิฏฺฐกณฺหจีวราฯ

มหารงฺคมหานามอจฺฉินฺนา ทีฆเมว จ;

ปุปฺผผลกญฺจุกญฺจ, ติรีฏกญฺจ ธารยุํฯ

ภิกฺขุนี สิกฺขมานาย, สามเณราย อจฺจเย;

นิยฺยาทิเต ปริกฺขาเร, ภิกฺขุนิโยว อิสฺสราฯ

ภิกฺขุสฺส สามเณรสฺส, อุปาสกสฺสุปาสิกา;

อญฺเญสญฺจ ปริกฺขาเร, นิยฺยาเต ภิกฺขุอิสฺสราฯ

มลฺลี คพฺภํ ปตฺตมูลํ, พฺยญฺชนํ อามิเสน จ;

อุสฺสนฺนญฺจ พาฬฺหตรํ, สนฺนิธิกตมามิสํฯ

ภิกฺขูนํ ยาทิสํ โภฏฺฐํ [เหฏฺฐา (สี.), เหฏฺฐํ (สฺยา.), ภุตฺติ (ก.)], ภิกฺขุนีนํ ตถา กเร;

เสนาสนํ อุตุนิโย, มกฺขียติ ปฏาณิ จฯ

ฉิชฺชนฺติ สพฺพกาลญฺจ, อนิมิตฺตาปิ ทิสฺสเร;

นิมิตฺตา โลหิตา เจว, ตเถว ธุวโลหิตาฯ

ธุวโจฬปคฺฆรนฺตี, สิขรณิตฺถิปณฺฑกา;

เวปุริสี จ สมฺภินฺนา, อุภโตพฺยญฺชนาปิ จฯ

อนิมิตฺตาทิโต กตฺวา, ยาว อุภโตพฺยญฺชนา;

เอตํ เปยฺยาลโต เหฏฺฐา, กุฏฺฐํ คณฺโฑ กิลาโส จฯ

โสสาปมาโร มานุสี, อิตฺถีสิ ภุชิสฺสาสิ จ;

อณณา น ราชภฏี, อนุญฺญาตา จ วีสติฯ

ปริปุณฺณา จ กินฺนามา, กานามา เต ปวตฺตินี;

จตุวีสนฺตรายานํ, ปุจฺฉิตฺวา อุปสมฺปทาฯ

วิตฺถายนฺติ อนนุสิฏฺฐา, สงฺฆมชฺเฌ ตเถว จ;

อุปชฺฌาคาห สงฺฆาฏิ, อุตฺตรนฺตรวาสโกฯ

สงฺกจฺจุทกสาฏิ จ, อาจิกฺขิตฺวาน เปสเย;

พาลา อสมฺมเตกโต, ยาเจ ปุจฺฉนฺตรายิกาฯ

เอกโตอุปสมฺปนฺนา, ภิกฺขุสงฺเฆ ตถา ปุน;

ฉายา อุตุ ทิวสา จ, สงฺคีติ ตโย นิสฺสเยฯ

อฏฺฐ อกรณียานิ, กาลํ สพฺพตฺถ อฏฺเฐว;

น ปวาเรนฺติ ภิกฺขุนี, ภิกฺขุสงฺฆํ ตเถว จฯ

โกลาหลํ ปุเรภตฺตํ, วิกาเล จ โกลาหลํ;

อุโปสถํ ปวารณํ, สวจนียานุวาทนํฯ

โอกาสํ โจเท สาเรนฺติ, ปฏิกฺขิตฺตํ มเหสินา;

ตเถว ภิกฺขุ ภิกฺขุนี, อนุญฺญาตํ มเหสินาฯ

ยานํ คิลานยุตฺตญฺจ, ยานุคฺฆาตฑฺฒกาสิกา;

ภิกฺขุ สิกฺขา สามเณร, สามเณรี จ พาลายฯ

อรญฺเญ อุปาสเกน, อุทฺโทสิโต อุปสฺสยํ;

น สมฺมติ นวกมฺมํ, นิสินฺนคพฺภเอกิกาฯ

สาคารญฺจ ครุธมฺมํ, ปจฺจกฺขาย จ สงฺกมิ;

อภิวาทนเกสา จ, นขา จ วณกมฺมนาฯ

ปลฺลงฺเกน คิลานา จ, วจฺจํ จุณฺเณน วาสิตํ;

ชนฺตาฆเร ปฏิโสเต, อติตฺเถ ปุริเสน จฯ

มหาโคตมี อายาจิ, อานนฺโท จาปิ โยนิโส;

ปริสา จตสฺโส โหนฺติ, ปพฺพชฺชา ชินสาสเนฯ

สํเวคชนนตฺถาย , สทฺธมฺมสฺส จ วุทฺธิยา;

อาตุรสฺสาว เภสชฺชํ, เอวํ พุทฺเธน เทสิตํฯ

เอวํ วินีตา สทฺธมฺเม, มาตุคามาปิ อิตรา;

ยายนฺติ [ตายนฺติ (สี. สฺยา.)] อจฺจุตํ ฐานํ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเรติฯ

ภิกฺขุนิกฺขนฺธกํ นิฏฺฐิตํฯ