เมนู

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู สมานาสนิกา มญฺเจ [เอกมญฺเจ (สฺยา.)] นิสีทิตฺวา มญฺจํ ภินฺทิํสุ, ปีเฐ [เอกปีเฐ (สฺยา.)] นิสีทิตฺวา ปีฐํ ภินฺทิํสุฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ติวคฺคสฺส มญฺจํ, ติวคฺคสฺส ปีฐ’’นฺติฯ ติวคฺโคปิ มญฺเจ นิสีทิตฺวา มญฺจํ ภินฺทิ, ปีเฐ นิสีทิตฺวา ปีฐํ ภินฺทิ…เป.… ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทุวคฺคสฺส มญฺจํ, ทุวคฺคสฺส ปีฐ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อสมานาสนิเกหิ สห ทีฆาสเน นิสีทิตุํ กุกฺกุจฺจายนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ฐเปตฺวา ปณฺฑกํ, มาตุคามํ, อุภโตพฺยญฺชนกํ, อสมานาสนิเกหิ สห ทีฆาสเน นิสีทิตุ’’นฺติฯ อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘กิตฺตกํ ปจฺฉิมํ นุ โข ทีฆาสนํ โหตี’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ยํ ติณฺณํ ปโหติ, เอตฺตกํ ปจฺฉิมํ ทีฆาสน’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน วิสาขา มิคารมาตา สงฺฆสฺส อตฺถาย สาฬินฺทํ ปาสาทํ การาเปตุกามา โหติ หตฺถินขกํฯ อถ โข ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘กิํ นุ โข ภควตา ปาสาทปริโภโค อนุญฺญาโต กิํ อนนุญฺญาโต’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สพฺพํ ปาสาทปริโภค’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส อยฺยิกา กาลงฺกตา โหติฯ ตสฺส กาลงฺกิริยาย สงฺฆสฺส พหุํ อกปฺปิยภณฺฑํ อุปฺปนฺนํ โหติ, เสยฺยถิทํ – อาสนฺทิ, ปลฺลงฺโก, โคนโก , จิตฺตโก, ปฏิกา, ปฏลิกา, ตูลิกา, วิกติกา, อุทฺทโลมี, เอกนฺตโลมี, กฏฺฏิสฺสํ, โกเสยฺยํ, กุตฺตกํ, หตฺถตฺถรํ, อสฺสตฺถรํ, รถตฺถรํ, อชินปฺปเวณิ, กทลิมิคปฺปวรปจฺจตฺถรณํ, สอุตฺตรจฺฉทํ, อุภโตโลหิตกูปธานํฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อาสนฺทิยา ปาเท ฉินฺทิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ, ปลฺลงฺกสฺส วาเฬ ภินฺทิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ, ตูลิกํ วิชเฏตฺวา พิพฺโพหนํ กาตุํ, อวเสสํ ภูมตฺถรณํ [สุมฺมตฺถรณํ (สี. สฺยา.)] กาตุ’’นฺติฯ

อวิสฺสชฺชิยวตฺถุ

[321] เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยา อวิทูเร อญฺญตรสฺมิํ คามกาวาเส อาวาสิกา ภิกฺขู อุปทฺทุตา โหนฺติ อาคนฺตุกคมิกานํ ภิกฺขูนํ เสนาสนํ ปญฺญเปนฺตาฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘เอตรหิ โข มยํ, อาวุโส, อุปทฺทุตา อาคนฺตุกคมิกานํ ภิกฺขูนํ เสนาสนํ ปญฺญเปนฺตาฯ หนฺท มยํ, อาวุโส, สพฺพํ สงฺฆิกํ เสนาสนํ เอกสฺส เทมฯ ตสฺส สนฺตกํ ปริภุญฺชิสฺสามา’’ติฯ เต สพฺพํ สงฺฆิกํ เสนาสนํ เอกสฺส อทํสุฯ อาคนฺตุกา ภิกฺขู เต ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘อมฺหากํ, อาวุโส, เสนาสนํ ปญฺญาเปถา’’ติฯ ‘‘นตฺถาวุโส, สงฺฆิกํ เสนาสนํ; สพฺพํ อมฺเหหิ เอกสฺส ทินฺน’’นฺติฯ ‘‘กิํ ปน ตุมฺเห, อาวุโส, สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิสฺสชฺเชถา’’ติ? ‘‘เอวมาวุโส’’ติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิสฺสชฺเชสฺสนฺตี’’ติ [วิสฺสชฺชิสฺสนฺตีติ (ก.)]! อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิสฺสชฺเชนฺตี’’ติ? ‘‘สจฺจํ ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… ‘‘กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา สงฺฆิกํ เสนาสนํ วิสฺสชฺเชสฺสนฺติ? เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… วิครหิตฺวา…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ –

‘‘ปญฺจิมานิ, ภิกฺขเว, อวิสฺสชฺชิยานิ, น วิสฺสชฺเชตพฺพานิ [น วิสฺสชฺชิตพฺพานิ (ก.)], สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตานิปิ อวิสฺสชฺชิตานิ โหนฺติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ กตมานิ ปญฺจ? อาราโม, อารามวตฺถุ – อิทํ ปฐมํ อวิสฺสชฺชิยํ, น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตมฺปิ อวิสฺสชฺชิตํ โหติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

‘‘วิหาโร, วิหารวตฺถุ – อิทํ ทุติยํ อวิสฺสชฺชิยํ, น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคลฺเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตมฺปิ อวิสฺสชฺชิตํ โหติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

‘‘มญฺโจ, ปีฐํ, ภิสิ, พิพฺโพหนํ – อิทํ ตติยํ อวิสฺสชฺชิยํ, น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตมฺปิ อวิสฺสชฺชิตํ โหติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

‘‘โลหกุมฺภี , โลหภาณกํ, โลหวารโก, โลหกฏาหํ, วาสิ, ปรสุ [ผรสุ (สี. สฺยา. ก.)], กุฐารี [กุธารี (ก.)], กุทาโล, นิขาทนํ – อิทํ จตุตฺถํ อวิสฺสชฺชิยํ, น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตมฺปิ อวิสฺสชฺชิตํ โหติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

‘‘วลฺลิ, เวฬุ, มุญฺชํ, ปพฺพชํ [พพฺพชํ (สี.)], ติณํ, มตฺติกา, ทารุภณฺฑํ, มตฺติกาภณฺฑํ – อิทํ ปญฺจมํ อวิสฺสชฺชิยํ, น วิสฺสชฺเชตพฺพํ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตมฺปิ อวิสฺสชฺชิตํ โหติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ อวิสฺสชฺชิยานิ, น วิสฺสชฺเชตพฺพานิ, สงฺเฆน วา คเณน วา ปุคฺคเลน วาฯ วิสฺสชฺชิตานิปิ อวิสฺสชฺชิตานิ โหนฺติฯ โย วิสฺสชฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสา’’ติฯ