พระเจ้าอชาตศัตรูทรงน้อยพระทัย

ในคราวนั้น พระราชกุมารทรงพระนามว่าอชาตศัตรู ทรงจับองคุลี
ของพระราชบิดา เสด็จเที่ยวไปอยู่ ทรงดำริว่า " โอ ทูลกระหม่อมของ
เราเป็นอันพาล, ชื่อว่าคฤหบดียังอยู่ในปราสาทที่ทำด้วยแก้ว 7 ประการ
ได้ ทูลกระหม่อมของเรานี่ เป็นถึงพระราชา ยังประทับอยู่ในพระราช-
มณเฑียรที่ทำด้วยไม้, บัดนี้ เราจักเป็นพระราชาแล้ว จักไม่ให้คฤหบดีนี้
อยู่ในปราสาทนี้.¹" เมื่อพระราชากำลังเสด็จขึ้นสู่พื้นปราสาทชั้นบน
นั่นแหละ เป็นเวลาเสวยพระกระยาหารเช้า. ท้าวเธอตรัสเรียกเศรษฐีมา
แล้ว ตรัสว่า " มหาเศรษฐี พวกเราจักบริโภคอาหารเช้าในที่นี้นี่แหละ."
เศรษฐี. ข้าแต่สมมติเทพ ข้าพระองค์ก็ทราบอยู่, พระกระยาหาร
สำหรับสมมติเทพ ข้าพระองค์ตระเตรียมไว้แล้ว."
ท้าวเธอทรงสรงสนานด้วยหม้อน้ำหอม 16 หม้อ แล้วประทับนั่ง
บนบัลลังก์อันเป็นที่นั่งของเศรษฐีนั่นแหละ ที่เขาตกแต่งไว้ในมณฑป
เป็นที่นั่งของเศรษฐี ซึ่งทำด้วยแก้ว.

พระราชาประทับเสวยในบ้านโชติกเศรษฐี

ครั้งนั้น พวกบุรุษถวายน้ำสำหรับล้างพระหัตถ์แด่ท้าวเธอ แล้วคด
ข้าวปายาสเปียกจากภาชนะทองคำที่มีค่าได้แสนหนึ่ง วางไว้ตรงพระพักตร์.
พระราชาทรงเริ่มจะเสวยด้วยสำคัญว่า " เป็นโภชนะ."
เศรษฐีกราบทูลว่า " ข้าแต่สมมติเทพ นี้ไม่ใช่ภาชนะ, นี้เป็นข้าว
ปายาสเปียก. พวกบุรุษคดโภชนะใสในภาชนะทองคำใบอื่น แล้ววางไว้
บนถาดเดิม." .
1. อิมสฺส อิมสฺมึ ปาสาเท วสิตุํ น ทสฺสามิ เราจักไม่ให้อยู่ในปราสาทนี้ แก่คฤหบดีนี้.

ได้ยินว่า การบริโภคภาชนะนั้นด้วยไออุ่นที่พลุ่งขึ้นจากภาชนะข้าว
ปายาสเปียกนั้น ย่อมเป็นเหตุนำมาซึ่งความสบาย. พระราชาเมื่อเสวย
โภชนะที่มีรสอร่อย ก็มิได้ทรงรู้ประมาณ.
ลำดับนั้น เศรษฐีถวายบังคมท้าวเธอแล้ว ประคองอัญชลีกราบทูล
ว่า " พอที พระเจ้าข้า, เพียงเท่านี้ก็พอ, พระองค์ไม่ทรงสามารถเพื่อ
จะให้โภชนะที่ยิ่งกว่านี้ไป ให้ย่อยได้."
ทีนั้น พระราชาตรัสกะเขาว่า " คฤหบดี เธอทำความหนักใจหรือ
จึงพูดถึงภัตของตน ?"
เศรษฐี. " ข้อนั้นหามิได้ พระเจ้าข้า, เพราะภัตเพื่อหมู่พลของ
พระองค์แม้ทั้งหมด ก็อันนี้แหละ, แกงก็อันนี้, ก็แต่ว่าข้าพระองค์กลัว
ต่อความเสื่อมยศ.
พระราชา. เพราะเหตุไร ?
เศรษฐี. ถ้าว่า เหตุสักว่าความอึดอัดแห่งพระกาย จะพึงมีแก่
สมมติเทพเจ้าไซร้, ข้าพระองค์ย่อมกลัวต่อคำว่า ' วานนี้ พระราชาเสวย
( ภัต ) ในเรือนของเศรษฐี. เศรษฐีคงจักทำอะไร (ถวายเป็นแน่) ' พระ-
เจ้าข้า.
พระราชา. ถ้าอย่างนั้น ท่านจงนำภัตไป, จงนำน้ำมา.
ในเวลาเสร็จภัตกิจของพระราชา ราชบริพารทั้งหมดก็บริโภคภต
นั้นนั่นแหละ.

พระราชาทรงสนทนากับเศรษฐี

พระราชาประทับนั่งสนทนาปรารภถึงความสุข ตรัสเรียกเศรษฐีมา
แล้วตรัสว่า " ภรรยาของท่านในเรือนนี้ไม่มีหรือ ?"