แก้อรรถ

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ความว่า ละบุญและบาปแม้ทั้งสอง
บทว่า สงฺคํ ได้แก่ กิเลสเครื่องข้องอันต่างด้วยราคะเป็นต้น.
บทว่า อุปจฺจคา ได้แก่ ก้าวล่วงแล้ว. อธิบายว่า เราเรียกผู้ซึ่ง
ชื่อว่าไม่มีความโศก เพราะไม่มีความโศกอันมีวัฏฏะเป็นมูล ผู้ชื่อว่ามีธุลี
ไปปราศแล้ว เพราะไม่มีธุลีคือราคะเป็นต้นในภายใน ผู้ชื่อว่าบริสุทธิ์แล้ว
เพราะความเป็นผู้ไม่มีอุปกิเลสนั้นว่า เป็นพราหมณ์.
ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดา-
ปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.
เรื่องพระเรวตเถระ จบ.

30. เรื่องพระจันทาภเถระ [293]

ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพระจันทาภ-
เถระ ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า " จนฺทํว " เป็นต้น.

พระจันทาภะเคยเป็นพ่อค้าไม้จันทร์แดง

อนุปุพพีกถาในเรื่องของพระจันทาภเถระ ดังต่อไปนี้ :-
"ได้ยินว่า ในอดีตกาล พ่อค้าในกรุงพาราณสีคนหนึ่งคิดว่า " เรา
จักไปสู่ปัจจันตชนบทแล้ว นำไม้จันทน์แดงมา" ขนเอาวัตถุเป็นอันมาก
มีผ้าและเครื่องอาภรณ์เป็นต้น ไปยังปัจจันตชนบท ด้วยเกวียน 500
ยึดที่พักใกล้ประตูบ้านแล้ว ถามพวกเด็กเลี้ยงโคในดงว่า " มนุษย์ไร ๆ
ในบ้านนี้ ผู้ทำงานที่เชิงเขามีอยู่หรือ ?"
พวกเด็กเลี้ยงโค. จ๊ะ มีอยู่.
พ่อค้า. มนุษย์นั่นชื่ออะไร ?
พวกเด็กเลี้ยงโค. มนุษย์นั่นชื่อโน้น.
พ่อค้า. ก็ภรรยาหรือพวกบุตรของเขา มีชื่ออย่างไร ?
พวกเด็กเลี้ยงโค. เขามีชื่ออย่างนั้น ๆ.
พ่อค้า. ก็เรือนของเขาอยู่ที่ไหน ?
พวกเด็กเลี้ยงโค. เรือนของเขาอยู่ที่ชื่อโน้น .
พ่อค้านั้น นั่งบนยานน้อยอันสบาย ไปสู่ประตูเรือนของเขาตาม
สัญญาที่พวกเด็กเหล่านั้นให้แล้ว ลงจากยาน เข้าไปสู่เรือนแล้วเรียกหา
หญิงนั้นว่า " ชื่อโน้น." หญิงนั้นคิดว่า " บุคคลนี้ จักเป็นญาติของพวก
เราคนหนึ่ง " จึงมาโดยเร็ว ปูอาสนะไว้ (รับรอง).