2. เรื่องสัทธิวิหาริกของพระมหากัสสปเถระ [46]

ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี ทรงปรารภสัทธิวิหาริก
ของพระมหากัสสปเถระ ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "จรญฺเจ นาธิคจฺ-
เฉยฺย" เป็นต้น.

ผู้เกียจคร้านมักอ้างความดีของคนอื่น

เทศนาตั้งขึ้นในกรุงราชคฤห์. ได้ยินว่า สัทธิวิหาริก 2 รูป
อุปัฏฐากพระเถระผู้อาศัยกรุงราชคฤห์อยู่ในถ้ำปิปผลิ. บรรดาภิกษุ 2 รูป
นั้น รูปหนึ่งกระทำวัตรโดยเคารพ, รูปหนึ่งแสดงวัตรที่ภิกษุนั้นกระทำ
แล้วเป็นเหมือนคนกระทำ รู้ความที่น้ำล้างหน้าและไม้ชำระฟันอันภิกษุ
นั้นจัดแจงแล้ว จึงเรียน ( พระเถระ) ว่า "น้ำล้างหน้าและไม้ชำระฟัน
กระผมจัดแจงแล้ว ขอรับ, ขอท่านจงล้างหน้าเถิด." แม้ในกาลทำกิจมี
การล้างเท้าและสรงน้ำเป็นต้น ก็ย่อมเรียนอย่างนั้นเหมือนกัน.
ภิกษุนอกนี้ คิดว่า "ภิกษุนี้ย่อมแสดงวัตรที่เรากระทำแล้ว เป็น
เหมือนว่าตนกระ.แล้วตลอดกาลเป็นนิตย์, ช่างเถิดข้อนั้น, เราจัก
กระทำสิ่งที่ควรกระทำแก่เธอ;" เมื่อภิกษุนั้น ฉันแล้ว หลับอยู่นั่นแล,
ต้มน้ำอาบแล้ว ตักใส่ในหม้อใบหนึ่ง ตั้งไว้หลังซุ้ม. แต่ให้เหลือนั่นไว้
ในภาชนะต้มน้ำประมาณกระบวยหนึ่ง แล้วดังไว้ให้พ่นไออยู่.

กรรมตามทัน

ในเวลาเย็น ภิกษุนอกนี้ตื่นขึ้น เห็นไอพลุ่งออกอยู่ จึงคิดว่า น้ำ
จักเป็นน้ำอันภิกษุนั้นต้มแล้วตั้งไว้ในซุ้ม" รีบไปไหว้พระเถระแล้วเรียน
ว่า "น้ำกระผมตั้งไว้ในซุ้ม ขอรับ, นิมนต์ท่านสรงเถิด" แล้วเข้าไป
สู่ซุ้มกับด้วยพระเถระเหมือนกัน. พระเถระ เมื่อไม่เห็นน้ำ จึงกล่าวว่า
"น้ำอยู่ที่ไหน ? คุณ " ภิกษุหนุ่มไปยังโรงไฟ จ้วงกระบวยลงในภาชนะ
รู้ความที่ภาชนะเปล่า จึงโพนทะนาว่า " ขอท่านจงดูกรรมของภิกษุหัวดื้อ
เธอยกภาชนะเปล่าขึ้นตั้งไว้บนเตา แล้วไปไหนเสีย ? กระผมเรียนด้วย
เข้าใจว่า " น้ำมีอยู่ในซุ้ม" ดังนี้แล้วก็ได้ถือเอาหม้อน้ำไปยังท่าน้ำ.
ฝ่ายภิกษุนอกนี้ นำเอาน้ำมาจากหลังซุ้มแล้วตั้งไว้ในซุ้ม. แม้
พระเถระ คิดว่า " ภิกษุหนุ่มรูปนี้ กล่าวว่า ' น้ำกระผมต้มตั้งไว้ใน
ซุ้มแล้ว, นิมนต์ท่านมาสรงเถิด ขอรับ' บัดนี้ โพนทะนาอยู่ถือเอา
หม้อไปสู่ท่าน้ำ, นี่เหตุอะไรหนอแล ?" ใคร่ครวญดู ก็รู้ว่า " ภิกษุ
หนุ่มรูปนั้น ประกาศกิจวัตรที่ภิกษุนี้กระทำแล้ว เป็นดังว่าตนกระทำแล้ว
ตลอดกาลเท่านี้ " ได้ให้โอวาทแก่เธอผู้มานั่งในเวลาเย็นว่า "คุณ ชื่อว่า
ภิกษุ กล่าวกิจที่ตนกระทำแล้วนั่นแหละว่า 'ตนกระทำแล้ว' ย่อมควร,
จะกล่าวกิจที่คนมิได้กระทำว่า เป็นกิจที่ตนกระทำแล้ว ย่อมไม่ควร,
บัดนี้ เธอกล่าวว่า "น้ำผมตั้งไว้ในซุ้ม, นิมนต์ท่านสรงเถิด ขอรับ '
เมื่อเราเข้าไปยืนอยู่, ถือหม้อน้ำโพนทะนาไป, ชื่อว่าบรรพชิตกระทำอย่าง
นั้น ย่อมไม่ควร ."
ภิกษุนั้น กล่าวว่า ท่านทั้งหลาย จงดูกรรมของพระเถระ,
พระเถระ อาศัยเหตุสักว่าน้ำ จึงกล่าวกะเราอย่างนี้" โกรธแล้วในวัน