ผู้มีความตายเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจากความตาย ผู้มีความโศก ความร่ำไร
ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจาก
ความโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจได้.
จบติกิจฉสูตรที่ 8

อรรถกถาติกิจฉสูตรที่ 8

พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า วิเรจนํ ได้แก่ ยาถ่ายโทษออก. บทว่า วิริตา โหติ ได้แก่
กำจัดออก.
จบอรรถกถาติกิจฉสูตรที่ 8

9. วมนสูตร

ว่าด้วยยาสำรอกของพระอริยะ

[109] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นายแพทย์ทั้งหลายย่อมให้ยาสำรอก
เพื่อบำบัดอาพาธมีดีเป็นสมุฏฐานบ้าง เพื่อบำบัดอาพาธมีเสมหะเป็นสมุฏ-
ฐานบ้าง เพื่อบำบัดอาพาธมีลมเป็นสมุฏฐานบ้าง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ยาสำรอกนั่นมีอยู่ เรามิได้กล่าวว่า ไม่มี ก็แต่ว่ายาสำรอกนี้นั้นแล ย่อม
สำเร็จผลบ้าง ย่อมเสียผลบ้าง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็เราจักแสดงยาสำรอก
อันเป็นของพระอริยะที่สำเร็จผลอย่างเดียว ไม่เสียผล ที่สัตว์ทั้งหลายผู้มี
ความเกิดเป็นธรรมดาอาศัยแล้ว ย่อมพ้นจากความเกิด ผู้มีความแก่เป็น
ธรรมดา ย่อมพ้นจากความแก่ ผู้มีความตายเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจาก
ความตาย ผู้มีความโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความ

คับแค้นใจเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจากความโศก ความร่ำไร ความทุกข์
ความโทมนัส และความคับแค้นใจได้ เธอทั้งหลายจงฟังยาสำรอกนั้น จง
ใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว พระ-
ผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ยาสำรอกอันเป็นของ
พระอริยะ ที่สำเร็จผลอย่างเดียว ไม่เสียผล ที่สัตว์ทั้งหลายผู้มีความเกิด
เป็นธรรมดาอาศัยแล้ว ย่อมพ้นจากความเกิด ฯลฯ ความโศก ความ
ร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจเป็นไฉน ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความเห็นชอบ ย่อมสำรอกความเห็นผิดได้และ
สำรอกอกุศลธรรมอันลามกมิใช่น้อย ที่เกิดขึ้นเพราะความเห็นผิดเป็นปัจจัย
ส่วนกุศลธรรมมิใช่น้อย ย่อมถึงความเจริญบริบูรณ์ เพราะความเห็นชอบ
เป็นปัจจัย.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ความดำริชอบ ย่อมสำรอกความดำริ
ผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีการเจรจาชอบ ย่อมสำรอกการเจรจา
ผิดได้. . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีการงานชอบ ย่อมสำรอกการงาน
ผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีการเลี้ยงชีพชอบ ย่อมสำรอกการ
เลี้ยงชีพผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความพยายามชอบ ย่อมสำรอกความ
พยายามผิดได้ . . .

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความระลึกชอบ ย่อมสำรอกความ
ระลึกผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความตั้งใจชอบ ย่อมสำรอกความ
ตั้งใจผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความรู้ชอบ ย่อมสำรอกความรู้
ผิดได้ . . .
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้มีความหลุดพ้นชอบ ย่อมสำรอกความ
หลุดพ้นผิดได้ และสำรอกอกุศลธรรมอันลามกมิใช่น้อย ที่เกิดขึ้นเพราะ
ความหลุดพ้นผิดเป็นปัจจัยได้ ส่วนกุศลธรรมมิใช่น้อย ย่อมถึงความ
เจริญบริบูรณ์ เพราะความหลุดพ้นชอบเป็นปัจจัย.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ยาสำรอกอันเป็นอริยะนี้แล ย่อมสำเร็จผล
อย่างเดียว ไม่เสียผล ที่สัตว์ทั้งหลายผู้มีความเกิดเป็นธรรมดาอาศัยแล้ว
ย่อมพ้นจากความเถิด ผู้มีความแก่เป็นธรรมดา ย่อมพ้นจากความแก่
ผู้มีความตายเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจากความตาย ผู้มีความโศก ความร่ำไร
ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจเป็นธรรมดา ย่อมพ้นจาก
ความโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจได้.
จบวมนสูตรที่ 9

อรรถกถาวมนสูตรที่ 9

พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า วมนํ ได้แก่ ยาสำรอก.
จบอรรถกถาวมนสูตรที่ 9