4. ตติกามเหสสูตร

ว่าด้วยบุคคลผู้หลุดพ้นโดยส่วนสอง

[249] อุ. ดูก่อนอาวุโส พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า บุคคล
ผู้หลุดพ้นโดยส่วนสอง ๆ ดังนี้ ดูก่อนอาวุโส โดยปริยายเพียงเท่าไร
หนอแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสบุคคลหลุดพ้นโดยส่วนสอง ?
อา. ดูก่อนอาวุโส ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม ฯลฯ
บรรลุปฐมฌาน อายตนะนั้นมีอยู่ด้วยอาการใด ๆ เธอย่อมถูกต้อง
อายตนะนั้นด้วยกายด้วยอาการนั้น ๆ และย่อมทราบชัดด้วยปัญญา
ดูก่อนอาวุโส โดยปริยายแม้เพียงเท่านี้แล พระผู้มีพระภาคเจ้า
ตรัสบุคคลหลุดพ้นโดยส่วนสอง ฯลฯ
อีกประการหนึ่ง ภิกษุ เพราะล่วงเนวสัญญานาสัญญาย-
ตนฌานโดยประการทั้งปวง บรรลุสัญญาเวทยิตนิโรธ อาสวะ
ทั้งหลายของเธอย่อมสิ้นไปเพราะเห็นด้วยปัญญา อายตนะนั้น
มีอยู่ด้วยอาการใด ๆ เธอย่อมถูกต้องอายตนะนั้น ด้วยกายด้วย
อาการนั้น ๆ และย่อมทราบชัดด้วยปัญญา ดูก่อนอาวุโส โดย
นิปปริยายแม้เพียงเท่านี้แล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสบุคคลหลุดพ้น
โดยส่วนสอง.
จบ ตติยกามเหสสูตรที่ 4

อรรถกถาตติยกามเหสสูตรที่ 4

พึงทราบโดยนัยแห่งสูตรทั้งสอง
นั้นแล. ก็บทว่า อุภโตภาควิมุตฺโต ในสูตรนี้ ได้แก่พ้นแล้วจาก
กิเลสอันเป็นข้าศึกแห่งสมถะและวิปัสสนา โดยส่วนทั้งสอง. ใน
ที่สุดพึงทราบว่า ชื่อว่าอุภโตภาควิมุติ เพราะพ้นจากรูปกายด้วย
สมบัติ จากนามกายด้วยอริยมรรค.
จบ อรรถกถาตติยกามเหสสูตรที่ 4