เมนู

มโนรถปูรณี


อรรถกถาอังคุตตรนิกาย อัฏฐกนิบาต


เมตตาวรรคที่ 1


อรรถกถาเมตตาสูตรที่ 1


อัฏฐกนิบาต สูตรที่ 1

มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อาเสวิตาย แปลว่า เสพโดยเอื้อเฟื้อ. บทว่า ภาวิตาย
แปลว่า เจริญแล้ว. บทว่า พหุลีกตาย แปลว่า กระทำบ่อย ๆ.
บทว่า ยานีกตาย แปลว่า กระทำให้เป็นดุจยานอันเทียมแล้ว
(ด้วยม้า). บทว่า วตฺถุกตาย แปลว่า กระทำให้เป็นดุจวัตถุที่ตั้ง
เพราะอรรถว่า เป็นที่ตั้งไว้. บทว่า อนุฏฺฐิตาย แปลว่า เข้าไปตั้ง
ไว้เฉพาะ. (คือปรากฏ). บทว่า ปริจิตาย แปลว่า สั่งสมไว้คือ
เข้าไปสั่งสมไว้โดยรอบ. บทว่า สุสมารทฺธาย แปลว่า เริ่มไว้ดีแล้ว
คือกระทำไว้ดีแล้ว. บทว่า อานิสํสา ได้แก่ คุณความดี. คำที่จะ
พึงกล่าวในบทว่า สุขํ สุปติ ดังนี้เป็นต้น ข้าพเจ้าจักกล่าวใน
เอกาทสกนิบาตข้างหน้า.
บทว่า อปฺปมาณํ คือไม่มีประมาณโดยการแผ่ไป. บทว่า
ตนู สํโยชนา โหนฺติ ปสฺสโต อุปธิกฺขยํ ความว่า สังโยชน์ 10
อันผู้บรรลุพระอรหัตกล่าวคือ ธรรมเป็นที่สิ้นอุปธิกิเลสโดยลำดับ
ละได้วด้วยวิปัสสนามีเมตตาเป็นปทัฏฐาน (คือเหตุใกล้ที่สุด). อีก
อย่างหนึ่ง บทว่า ตนู สํโยชนา โหนฺติ ความว่า ปฏิฆะ และสังโยชน์