อานิสังสวรรคที่ 5

1. ปาตุภาวสูตร

ว่าด้วยความปรากฏขึ้นที่หาได้ยาก 6 ประการ

[367] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความปรากฏขึ้นแห่งเหตุ 6 ประการ
เป็นของหาได้ยากในโลก เหตุ 6 ประการเป็นไฉน ? คือ ความปรากฏขึ้น
แห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า 1 บุคคลผู้แสดงธรรมวินัยที่พระ-
ตถาคตประกาศแล้ว 1 ความเกิดขึ้นในมัชฌิมประเทศ (ที่มีพระอริยเจ้า) 1
ความเป็นผู้มีอินทรีย์ไม่บกพร่อง 1 ความไม่เป็นใบ้บ้าน้ำลาย 1 ความพอใจ
ในกุศลธรรม 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความปรากฏขึ้นแห่งเหตุ 6 ประการนี้แล
เป็นของหาได้ยากในโลก.
จบปาตุภาวสูตรที่ 1

อานิสังสวรรควรรณนาที่¹5

อรรถกถาปาตุภาวสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปาตุภาวสูตรที่ 1 แห่งอานิสังสวรรคที่ 5
ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อริยายตเน ได้แก่ ในมัชฌิมประเทศ. บทว่า อินฺทฺริยานํ
ได้แก่ อินทรีย์ที่มีใจเป็นที่ 6.
จบอรรถกถาปาตุภาวสูตรที่ 1
¹อรรถกถาเป็นวรรคที่ 10

2. อานิสังสสูตร

ว่าด้วยอานิสงส์แห่งโสดาปัตติผล 6 ประการ

[368] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อานิสงส์ในการกระทำให้แจ้งซึ่งโสดา-
ปัตติผล 6 ประการนี้ 6 ประการเป็นไฉน ? คือ บุคคลย่อมเป็นผู้แน่นอน
ในพระสัทธรรม 1 ย่อมเป็นผู้มีความไม่เสื่อมเป็นธรรมดา 1 เขาผู้กระทำที่สุด
แห่งทุกข์แล้วย่อมไม่มีทุกข์ 1 เป็นผู้ประกอบด้วยอสาธารณญาณ 1 เขาเห็น
เหตุแล้วด้วยดี 1 และเห็นธรรมที่เกิดขึ้นแต่เหตุด้วยดี 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
อานิสงส์ในการกระทำให้แจ้งซึ่งโสดาปัตติผล 6 ประการนี้แล.
จบอานิสังสสูตรที่ 2

อรรถกถาอานิสังสสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอานิสังสสูตรที่ 2 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า สทฺธมฺมนิยโต ความว่า เป็นผู้เที่ยงในศาสนสัทธรรม.
บทว่า อสาธารเณน ความว่า (ประกอบด้วยญาณ) อันไม่ทั่วไปกับปุถุชน
ทั้งหลาย.
จบอรรถกถาอานิสังสสูตรที่ 2

3. อนิจจสูตร

ว่าด้วยฐานะที่มีได้และมีไม่ได้

[369] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้พิจารณาเห็นสังขารไร ๆ โดย
ความเป็นของเที่ยง จักเป็นผู้ประกอบด้วยขันติที่สมควร ข้อนั้นย่อมไม่เป็น
¹สูตรที่ 3 4 5 และ 6 ท่านไม่พรรณนา