4. พหุภาณีสูตร

ว่าด้วยคุณและโทษของการพูด

[214] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โทษ 5 ประการนี้ มีอยู่ในบุคคลผู้พูด
มาก 5 ประการเป็นไฉน ? คือ พูดเท็จ 1 พูดส่อเสียด 1 พูดคำหยาบ 1
พูดเพ้อเจ้อ 1 เมื่อตายไปย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก 1 ดูก่อน-
ภิกษุทั้งหลาย โทษ 5 ประการนี้แล มีอยู่ในบุคคลผู้พูดมาก.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อานิสงส์ 5 ประการนี้ มีอยู่ในบุคคลผู้พูดพอ
ประมาณ 5 ประการเป็นไฉน ? คือ ไม่พูดเท็จ 1 ไม่พูดส่อเสียด 1 ไม่พูด
คำหยาบ 1 ไม่พูดเพ้อเจ้อ 1 เมื่อตายไปย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อานิสงส์ 5 ประการนี้แล มีอยู่ในบุคคลผู้พูดพอประมาณ.
จบพหุภาณีสูตรที่ 4

อรรถกถาพหุภาณีสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในพหุภาณีสูตรที่ 4 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า พหุภาณิสฺมึ ได้แก่ ไม่กำหนดไว้ด้วยปัญญาก็พูดมาก.
ปัญญา เรียกว่า มันตา ใน บทว่า มนฺตภาณิสฺมึ ได้แก่ กำหนดด้วยปัญญา
ที่เรียกว่ามันตาแล้วจึงพูด.
จบอรรถกถาพหุภาณีสูตรที่ 4

5. ปฐมอขันติสูตร

ว่าด้วยโทษของอขันติและคุณของขันติ

[215] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โทษของความไม่อดทน 5 ประการนี้
5 ประการเป็นไฉน คือ ผู้ไม่อดทนย่อมไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจของ
คนเป็นอันมาก 1 ย่อมเป็นผู้มากด้วยเวร 1 ย่อมเป็นผู้มากด้วยโทษ 1 ย่อม
เป็นผู้หลงกระทำกาละ 1 เมื่อตายไปย่อมเขาถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โทษของความไม่อดทน 5 ประการนี้แล.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อานิสงส์ของความอดทน 5 ประการนี้ 5 ประการ
เป็นไฉน ? คือ ผู้อดทนย่อมเป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจของคนเป็นอันมาก 1
ย่อมเป็นผู้ไม่มากด้วยเวร 1 ย่อมเป็นผู้ไม่มากด้วยโทษ 1 ย่อมเป็นผู้ไม่หลง
กระทำกาละ 1 เมื่อตายไปย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
อานิสงส์ของความอดทน 5 ประการนี้แล.
จบปฐมอขันติสูตรที่ 5

อรรถกถาปฐมอขันติสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมอขันติสูตรที่ 5 ดังต่อไปนี้:-
บทว่า เวรพหุโล ได้แก่ เป็นผู้มีเวรมากด้วยบุคคลเวรบ้าง ด้วย
อกุศลเวรบ้าง บทว่า วชฺชพหุโล คือ เป็นผู้มากไปด้วยโทษ.
จบอรรถกถาปฐมอขันติสูตรที่ 5