อาฆาตวรรควรรณนาที่ 2

อรรถกถาปฐมอาฆาตวินยสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมอาฆาตวินยสูตรที่ 1 แห่งวรรคที่ 2
ดังต่อไปนี้ :-
ชื่อว่า อาฆาตวินยะ เพราะอรรถว่า สงบระงับอาฆาต. บทว่า
ยตฺถ ภิกฺขุโน อุปปนฺโน อาฆาโต สพฺพโส ปฏิเนตพฺโพ ความว่า
ความอาฆาตเกิดขึ้นแก่ภิกษุในอารมณ์ใด พึงระงับความอาฆาตทั้งหมดนั้นใน
อารมณ์นั้นด้วยอาฆาตปฏิวินัย ( ธรรมระงับอาฆาต) 5 เหล่านี้. บทว่า
เมตฺตา ตสฺมึ ปุคฺคเล ภาเวตพฺพา ความว่า พึงเจริญเมตตาด้วยติกฌาน
(ฌานหมวด 3) และจตุกฌาน (ฌานหมวด 4). แม้ในกรุณาก็นัยนี้เหมือนกัน.
แต่อุเบกขาควรเจริญด้วยจตุกฌาน (ฌานหมวด 4) และปัญจกฌาน (ฌาน
หมวด 5). ก็เพราะจิต (อาฆาต ) ของผู้ที่เห็นบุคคลใดยังไม่ดับ มุทิตาจึงไม่
ปรากฏในบุคคลนั้น ฉะนั้นท่านจึงไม่กล่าวถึงมุทิตา. บทว่า อสติ อมนสิกาโร
ได้แก่ พึงตัดความระลึกถึงในบุคคลนั้นโดยอาการที่บุคคลนั้นไม่ปรากฏเป็น
เหมือนเอาฝาเป็นต้น กั้นไว้ฉะนั้น. บทที่เหลือง่ายทั้งนั้น เพราะมีนัยกล่าว
ไว้แล้วในหนหลัง.
จบอรรถกถาปฐมอาฆาตวินยสูตรที่ 1