อรรถกถาอารภสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอารภสูตรที่ 2 ดังต่อไปนี้:-
บทว่า อารภติ จ วิปฺปฏิสารี จ โหติ ความว่า ภิกษุพยายาม
ล่วงอาบัติและเป็นผู้เดือดร้อนเพราะการล่วงอาบัตินั้นเป็นเหตุ. บทว่า เจโต-
วิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตตฺตึ ได้แก่ อรหัตสมาธิ และอรหัตผลญาณ. บทว่า
นปฺปชานาติ ได้แก่ ไม่รู้เพราะยังไม่บรรลุ. บทว่า อารภติ น วิปฺปฏิสารี
โหติ ได้แก่ ต้องอาบัติแต่เป็นผู้ไม่เดือดร้อน เพราะออกจากอาบัติแล้ว.
บทว่า น อารภติ วิปฺปฏิสารี โหติ ได้แก่ ต้องอาบัติคราวเดียว แล้ว
ออกจากอาบัตินั้น ภายหลังไม่ต้องอีกก็จริง ถึงดังนั้นก็บรรเทาความเดือดร้อน
ไม่ได้. บทว่า น อารภติ น วิปฺปฏิสารี โหติ ได้แก่ ทั้งไม่ต้อง
อาบัติ ทั้งไม่เป็นผู้เดือดร้อน. บทว่า ตญฺจ เจโตวิมุตตึ ฯ เปฯ นิรุชฺฌ-
นฺติ ได้แก่ ยังไม่บรรลุพระอรหัต. ท่านกล่าวถึงพระขีณาสพโดยนัยที่ 5.
บทว่า อารภชา ได้แก่ ได้เกิดเพราะล่วงอาบัติ. บทว่า วิปฺปฏิ-
สารชา ได้แก่ เกิดจากความเดือดร้อน. บทว่า ปวฑฺฒนฺติ ได้แก่
อาสวะทั้งหลายพอกพูนเพราะเกิดบ่อย ๆ. บทว่า อาราภเช อาสเว ปหาย
ได้แก่ ละอาสวะทั้งหลายที่เกิดเพราะล่วงอาบัติ. ด้วยการแสดงอาบัติหรือ
ด้วยการออกจากอาบัติ. บทว่า ปฏิวิโนเทตฺวา ได้แก่ นำออกด้วยการ
พิจารณาถึงความเป็นผู้ดำรงอยู่ในความบริสุทธิ์. บทว่า จิตฺตํ ปญฺญญฺจ
ภาเวตุ ได้แก่ จงบำเพ็ญวิปัสสนาจิตและปัญญาอันสัมปยุตด้วยวิปัสสนาจิตนั่น.
บทที่เหลือพึงทราบโดยอุบายนี้.
จบอรรถกถาอารภสูตรที่ 2