อรรถกถาอัปปสุปติสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอัปปสุปติสูตรที่ 7 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ปุริสาธิปฺปายา ความว่า มีความประสงค์ในบุรุษเกิดขึ้น
ด้วยอำนาจอสัทธรรม คือ พอใจผู้ชาย. บทว่า อาทานาธิปฺปาโย ความว่า
โจรมีความประสงค์จะขะโมยเอาอย่างนี้ว่า บัดนี้ เราจักขะโมยเอาได้ บัดนี้
ขะโมยไม่ได้. บทว่า วิสญฺโญคาธิปฺปาโย ความว่า ภิกษุเป็นผู้มุ่งพระ
นิพพานอย่างนี้ว่า เราจักบรรลุพระนิพพานในบัดนี้.
จบอรรถกถาอัปปสุปติสูตรที่ 7

8. ภัตตาหกสูตร

ว่าด้วยองค์ของช้างต้นกินจุและของภิกษุฉันมาก

[138] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ช้างของพระราชาประกอบด้วยองค์
5 ประการ เป็นช้างกินจุ ขวางที่ ขี้มาก เป็นที่เต็มจำนวนนับ ถึงความ
นับว่าเป็นช้างทรง องค์ 5 ประการเป็นไฉน คือ ช้างของพระราชาเป็นสัตว์
ไม่อดทนต่อรูป 1 ไม่อดทนต่อเสียง 1 ไม่อดทนต่อกลิ่น 1 ไม่อดทน
ต่อรส 1 ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ช้างของพระราชา
ประกอบด้วยองค์ 5 ประการนี้แล เป็นช้างกินจุ ขวางที่ ขี้มาก เป็นที่
เต็มจำนวนนับ ถึงความนับว่าเป็นช้างทรง.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการ ก็ฉัน
นั้นเหมือนกัน เป็นผู้ฉันอาหารจุ ขวางที่ นั่งนอนมาก เป็นที่เต็มจำนวนนับ
ถึงความนับว่าเป็นภิกษุ ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรม
วินัยนี้เป็นผู้ไม่อดทนต่อรูป 1 เป็นผู้ไม่อดทนต่อเสียง 1 เป็นผู้ไม่อดทน
ต่อกลิ่น 1 เป็นผู้ไม่อดทนต่อรส 1 เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล เป็นผู้
ฉันอาหารจุ ขวางที่ นั่งนอนมาก เป็นที่เต็มจำนวนนับ ถึงความนับว่าเป็นภิกษุ.
จบภัตตาหกสูตรที่ 8

อรรถกถาภัตตาทกสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในภัตตาทกสูตรที่ 8 ดังต่อไปนี้:-
บทว่า ภตฺตาทโก ได้แก่ คอยแต่จะกิน อธิบายว่า กินจุ. บทว่า
โอกาสผรโณ ความว่า ชื่อว่า โอกาสผรณะ (ขวางที่) เพราะกินเนื้อที่เบียดช้าง
เชือกอื่นๆ. ชื่อว่า ลัณฑสาธนะ (ถ่ายไม่เป็นที่) เพราะเที่ยวถ่ายคูถเรี่ยราดใน
ที่นั้น ๆ. ชื่อว่า สลากัคคาหี (คอยรับคะแนน) เพราะรับคะแนนในเวลา
นับจำนวนว่า ช้างมีจำนวนเท่านี้. ชื่อว่า ปิฐมัททนะ (ย่ำตั่ง) เพราะเหยียบ
ย่ำเตียงตั่งเมื่อจะนั่งจะนอน. ชื่อว่า สลากัคคาหี (คอยรับคะแนน) เพราะรับ
คะแนนในเวลานับภิกษุ.
จบอรรถกถาภัตตาหกสูตรที่ 8