ตติยปัณณาสก์

ผาสุวิหารวรรควรรณนาที่ 1

อรรถกถาเวสารัชชกรณสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในเวสารัชชกรณสูตรที่ 1 แห่งตติยปัณณาสก์
ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า เวสารชฺชกรณา ได้แก่ เครื่องนำมาซึ่งความแกล้วกล้า.
บทว่า สารชฺชํ โหติ ความว่า ย่อมมีโทมนัส-
จบอรรถกถาเวสารัชชกรณสูตรที่ 1

2. สังกิตสูตร

ว่าด้วยธรรมที่ทำให้เป็นที่น่ารังเกียจ

[102] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการ
ย่อมเป็นที่รังเกียจสงสัยว่าเป็นปาปภิกษุ แม้จะเป็นผู้มีอกุปปธรรม ธรรม 5
ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเป็นผู้คบหาหญิงแพศยา
ย่อมเป็นผู้คบหาหญิงหม้าย ย่อมเป็นผู้คบหาสาวเทื้อ ย่อมเป็นผู้คบหา
บัณเฑาะก์ ย่อมเป็นผู้คบหาภิกษุณี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบ
ด้วยธรรม 5 ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รังเกียจสงสัยว่าเป็นปาปภิกษุ แม้จะ
เป็นผู้มีอกุปปธรรม.
จบสังกิตสูตรที่ 2

อรรถกถาสังกิตสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสังกิตสูตรที่ 2 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อุสฺสงฺกิตปริสงฺกิโต ได้แก่ ถูกระแวงและถูกสงสัย. บทว่า
อปิ อกุปฺปธมฺโม ความว่า ถึงจะเป็นพระขีณาสพผู้มีธรรมไม่กำเริบก็จริง
ย่อมจะถูกภิกษุชั่วเหล่าอื่นระแวงสงสัยได้.
พวกหญิงที่อาศัยรูปร่างเลี้ยงชีพ ท่านเรียกว่า เวสิยา (หญิงแพศยา)
ในบทว่า เวสิยโคจโร เป็นต้น หญิงเหล่านั้นเป็นโคจรของภิกษุนั้น เหตุนั้น
จึงชื่อว่ามีหญิงแพศยาเป็นโคจร อธิบายว่า ไปเรือนของหญิงเหล่านั้นเนืองๆ.
ในบทที่เหลือก็นัยนี้เหมือนกัน. ก็บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า วิธวา ได้แก่
หญิงผัวตาย. บทว่า ถุลฺลกุมารี ได้แก่ นางสาวแก่.
จบอรรถกถาสังกิตสูตรที่ 2

3. โจรสูตร

ว่าด้วยองค์แห่งมหาโจร 5 ประการ

[103] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มหาโจรประกอบด้วยองค์ 5 ประการ
ย่อมตัดที่ต่อบ้าง ย่อมปล้นทำลายบ้าง ย่อมทำการปล้นเฉพาะเรือนหลัง
เดียวบ้าง ตีชิงในทางเปลี่ยวบ้าง องค์ 5 ประการเป็นไฉน คือ มหาโจร
ในโลกนี้เป็นผู้อาศัยที่ไม่ราบเรียบ 1 เป็นผู้อาศัยที่รกชัฏ 1 เป็นผู้อาศัยคนมี
กำลัง 1 เป็นผู้ใช้จ่ายโภคทรัพย์ 1 เป็นผู้เที่ยวไปคนเดียว 1.