6. สุตสูตร

ว่าด้วยธรรมทำให้บรรลุมรรคผลได้เร็ว

[96] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการ
เสพอานาปานสติกัมมัฏฐานอยู่ ย่อมแทงตลอดธรรมที่ไม่กำเริบต่อกาลไม่นาน
นัก ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเป็นผู้มีธุระน้อย
มีกิจน้อย เลี้ยงง่าย ยินดียิ่งในบริขารแห่งชีวิต 1 ย่อมเป็นผู้มีอาหารน้อย
ประกอบความเป็นผู้ไม่เห็นแก่ปากแก่ท้อง 1 ย่อมเป็นผู้มีความง่วงนอนน้อย
ประกอบความเพียรเป็นเครื่องตื่นอยู่ 1 ย่อมเป็นพหูสูต ทรงสุตะ สะสมสุตะ
เป็นผู้ได้สดับมาก ทรงจำไว้ คล่องปาก ขึ้นใจ แทงตลอดด้วยดีด้วยทิฏฐิ
ซึ่งธรรมทั้งหลายอันงามในเบื้องต้น งามในท่ามกลาง งามในที่สุด ประกาศ
พรหมจรรย์ พร้อมทั้งอรรถ พร้อมทั้งพยัญชนะ บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง 1
ย่อมพิจารณาจิตตามที่หลุดพ้นแล้ว 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบ
ด้วยธรรม 5 ประการนี้แล เสพอานาปานสติกัมมัฏฐานอยู่ย่อมแทงตลอดธรรม
ที่ไม่กำเริบ ต่อกาลไม่นานนัก.
จบสุตสูตรที่ 6

อรรถกถาสุตสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสุตสูตรที่ 6 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อปฺปฏฺโฐ ได้แก่ เป็นผู้ปรารภถึงการงานน้อย. บทว่า
อปฺปกิจฺโจ ได้แก่ เป็นผู้มีกิจจะต้องทำน้อย. บทว่า สุภโร ได้แก่ เป็นคน

ดี คือ เลี้ยงได้ง่าย. บทว่า สุสนฺโตโส ได้แก่ เป็นผู้สันโดษด้วยดี
ด้วยสันโดษ 3. บทว่า ชีวิตปริกฺชาเรสุ ได้แก่ ในสิ่งที่จำเป็นแก่ชีวิต.
บทว่า อปฺปาหาโร ได้แก่ เป็นผู้มีอาหารน้อย. บทว่า อโนทริกตฺตํ ได้แก่
ถึงความเป็นผู้ไม่เห็นแก่ปากท้อง คือกินไม่มาก. บทว่า อปฺปมิทฺโธ ได้แก่
เป็นผู้ไม่หลับมาก.
จบอรรถกถาสุตสูตรที่ 6

7. กถาสูตร^*

ว่าด้วยธรรมทำให้บรรลุมรรคผลได้เร็ว

[97] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการ
เจริญอานาปานสติกัมมัฏฐานอยู่ ย่อมแทงตลอดธรรมที่ไม่กำเริบ ต่อกาลไม่
นานนัก ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเป็นผู้มี
ธุระน้อย มีกิจน้อย เลี้ยงง่าย ยินดียิ่งในบริขารแห่งชีวิต 1 ย่อมเป็นผู้มี
อาหารน้อย ประกอบความเป็นผู้ไม่เห็นแก่ปากแก่ท้อง 1 ย่อมเป็นผู้มีความ
ง่วงนอนน้อยประกอบความเพียรเป็นเครื่องตื่นอยู่ 1 ย่อมเป็นผู้ได้ตามปรารถนา
ได้โดยไม่ยาก ไม่ลำบาก ซึ่งกถาอันเป็นไปเพื่อขัดเกลากิเลส เป็นที่สบายแก่
ธรรมเครื่องโปร่งจิต คือ อัปปิจฉกถา สันตุฏฐิกถา ปวิเวกกถา
อสังสัคคกถา วิริยารัมภกถา สีลกถา สมาธิกถา ปัญญากถา
วิมุตติกถา วิมุตติญาณทัสสนกถา 1 ย่อมพิจารณาจิตตามที่หลุดพ้นแล้ว 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 5 ประการนี้แล เจริญอานา-
ปานสติกัมมัฏฐานอยู่ ย่อมแทงตลอดธรรมที่ไม่กำเริบ ต่อกาลไม่นานนัก.
จบกถาสูตรที่ 7
* กถาสูตรที่ 7 อรรถกถามีเนื้อความง่าย.