ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่
เสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ความเป็นผู้ไม่ยินดีใน
การก่อสร้าง 1 ความเป็นผู้ไม่ยินดีในการเจรจาปราศรัย 1 ความเป็นผู้ไม่
ยินดีในการนอน 1 ความเป็นผู้ไม่ยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ 1 พิจารณา
จิตตามที่หลุดพ้นแล้ว 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้แล ย่อม
เป็นไปเพื่อความไม่เสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.
จบปฐมเสขสูตรที่ 9

อรรถกถาเสขสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมเสขสูตรที่ 9 ดังต่อไปนี้:-
บทว่า เสกฺขสฺส ได้แก่ ภิกษุผู้ยังต้องศึกษา คือ ยังมีกิจที่จะต้องทำ.
บทว่า ปริหานาย ได้แก่ เพื่อความเสื่อมจากคุณเบื้องสูง. ความยินดีใน
นวกรรมการก่อสร้าง ชื่อ กมฺมารามตา. ความยินดีในการสนทนาปราศรัย
[คุยกัน] ชื่อ ภสฺสารามตา. ความยินดีในการนอนหลับ ชื่อว่านิทฺทารามตา.
ความยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่ ชื่อ สงฺคณิการามตา. บทว่า ยถาวิมุตฺตํ
จิตฺตํ น ปจฺจเวกฺขติ ความว่า ไม่พิจารณาจิตตามที่หลุดพ้นแล้ว พิจารณาถึง
โทษที่ตนละได้ และคุณที่ตนได้เหล่านั้นแล้ว ย่อมไม่ทำความพยายาม เพื่อได้
คุณเบื้องสูงอีก. ในสูตรนี้ ตรัสเหตุแห่งความเสื่อม และเหตุแห่งความเจริญ
ด้วยคุณเบื้องสูงของพระเสขะ 7 จำพวก ด้วยประการอย่างนี้. ก็ข้อใดเป็นเหตุ
เเห่งความเสื่อมของพระเสขะ ข้อนั้นก็เป็นข้อที่หนึ่ง ของปุถุชนเหมือนกัน
ด้วยประการฉะนี้.
จบอรรถกถาปฐมเสขสูตรที่ 9

10. ทุติยเสขสูตร

ว่าด้วยธรรมเป็นไปเพื่อความเสื่อม และไม่เสื่อมของพระเสขะ

[90] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ
ภิกษุผู้เสขะในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้มีกิจมาก มีกรณียะมาก ไม่ฉลาด
ในกิจน้อยกิจใหญ่ ละการหลีกออกเร้น ไม่ประกอบความสงบใจ ณ ภายใน
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ 1 เป็นไปเพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.
อีกประการหนึ่ง ภิกษุผู้เสขะย่อมปล่อยให้วันเวลาล่วงไปเพราะการ
งานเล็กน้อย ละการหลีกออกเร้น ไม่ประกอบความสงบใจ ณ ภายใน
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ 2 เป็นไปเพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ
อีกประการหนึ่ง ภิกษุผู้เสขะย่อมคลุกคลีด้วยคฤหัสถ์และบรรพชิต
ด้วยการคลุกคลีกับคฤหัสถ์อันไม่สมควร ละการหลีกออกเร้น ไม่ประกอบ
ความสงบใจ ณ ภายใน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ 3 เป็นไป
เพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.
อีกประการหนึ่ง ภิกษุผู้เสขะย่อมเข้าไปบ้านในเวลาเช้านัก กลับมา
ในเวลาสายนัก ละการหลีกออกเร้น ไม่ประกอบความสงบใจ ณ ภายใน
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ 4 เป็นไปเพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.
อีกประการหนึ่ง ภิกษุผู้เสขะย่อมไม่เป็นผู้ได้ตามปรารถนา เป็น
ผู้ได้โดยยาก ได้โดยลำบาก ซึงกถาที่เป็นไปเพื่อขัดเกลากิเลส เป็นที่สบาย
แก่ธรรมเครื่องโปร่งจิต คือ อัปปิจฉกถา สันตุฏฐิกถา ปวิเวกกถา
อสังสัคคกถา วิริยารัมภกถา สีลกถา สมาธิกถา ปัญญากถา