อรรถกถาเถรสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในเถรสูตรที่ 8 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า เถโร ได้แก่ เป็นผู้ถึงความมั่นคง. บทว่า รตฺตญฺญู ได้แก่
เป็นผู้รู้ราตรีเป็นอันมากที่ล่วงแล้วตั้งแต่วันบวช. บทว่า ญาโต ได้แก่ ที่เขา
รู้จัก คือปรากฏแล้ว. บทว่า ยสสฺสี ได้แก่ เป็นผู้อาศัยยศ. บทว่า มิจฺฉา-
ทิฏฺฐิโก ได้แก่ เป็นผู้เห็นโดยไม่เห็นตามความเป็นจริง. บทว่า สทฺธมฺมา
วุฏฺฐาเปตฺวา ได้แก่ ชักชวนให้ออกจากธรรมคือกุศลกรรมบถ 10. บทว่า
อสทฺธมฺเม ปติฏฺฐาเปติ ได้แก่ ให้ตั้งอยู่ในอกุศลกรรมบถ 10.
จบอรรถกถาเถรสูตรที่ 8

9. ปฐมเสขสูตร

ว่าด้วยธรรมและไม่เสื่อมของพระเสขะ

[89] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ความเป็นผู้ยินดี
ในการก่อสร้าง 1 ความเป็นผู้ยินดีในการเจรจาปราศรัย 1 ความเป็นผู้ยินดี
ในการนอน 1 ควานเป็นผู้ยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ 1 ไม่พิจารณาจิต
ตามที่หลุดพ้นแล้ว 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้แล ย่อมเป็น
ไปเพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความไม่
เสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ ธรรม 5 ประการเป็นไฉน คือ ความเป็นผู้ไม่ยินดีใน
การก่อสร้าง 1 ความเป็นผู้ไม่ยินดีในการเจรจาปราศรัย 1 ความเป็นผู้ไม่
ยินดีในการนอน 1 ความเป็นผู้ไม่ยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ 1 พิจารณา
จิตตามที่หลุดพ้นแล้ว 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 5 ประการนี้แล ย่อม
เป็นไปเพื่อความไม่เสื่อมแก่ภิกษุผู้เสขะ.
จบปฐมเสขสูตรที่ 9

อรรถกถาเสขสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมเสขสูตรที่ 9 ดังต่อไปนี้:-
บทว่า เสกฺขสฺส ได้แก่ ภิกษุผู้ยังต้องศึกษา คือ ยังมีกิจที่จะต้องทำ.
บทว่า ปริหานาย ได้แก่ เพื่อความเสื่อมจากคุณเบื้องสูง. ความยินดีใน
นวกรรมการก่อสร้าง ชื่อ กมฺมารามตา. ความยินดีในการสนทนาปราศรัย
[คุยกัน] ชื่อ ภสฺสารามตา. ความยินดีในการนอนหลับ ชื่อว่านิทฺทารามตา.
ความยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่ ชื่อ สงฺคณิการามตา. บทว่า ยถาวิมุตฺตํ
จิตฺตํ น ปจฺจเวกฺขติ ความว่า ไม่พิจารณาจิตตามที่หลุดพ้นแล้ว พิจารณาถึง
โทษที่ตนละได้ และคุณที่ตนได้เหล่านั้นแล้ว ย่อมไม่ทำความพยายาม เพื่อได้
คุณเบื้องสูงอีก. ในสูตรนี้ ตรัสเหตุแห่งความเสื่อม และเหตุแห่งความเจริญ
ด้วยคุณเบื้องสูงของพระเสขะ 7 จำพวก ด้วยประการอย่างนี้. ก็ข้อใดเป็นเหตุ
เเห่งความเสื่อมของพระเสขะ ข้อนั้นก็เป็นข้อที่หนึ่ง ของปุถุชนเหมือนกัน
ด้วยประการฉะนี้.
จบอรรถกถาปฐมเสขสูตรที่ 9