อรรถกถาสาชีวสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสาชีวสูตรที่ 6 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อลํสาชีโว แปลว่า ควรแก่การมีอาชีวะร่วมกัน. บทว่า
สาชีโว ได้แก่ การถามปัญหาและการแก้ปัญหา. จริงอยู่ เพื่อนสพรหมจารี
แม้ทั้งสิ้น ย่อมดำรงชีวิตร่วมปัญหาด้วยกัน เพราะเหตุนั้น การถามและการ
ตอบปัญหานั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า สาชีวะ เพราะมีอาชีวะร่วมกัน.
บทว่า กตํ ปญฺหํ คือปัญหาที่ตั้งถามแล้ว.
จบอรรถกถาสาชีวสูตรที่ 6

7. ปฐมอิทธิปาทสูตร

ว่าด้วยธรรมที่อำนวยผลให้เป็นอริยบุคคล

[67] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุหรือภิกษุณีรูปใดรูปหนึ่ง ย่อม
เจริญ ย่อมทำให้มากซึ่งธรรม 5 ประการ ภิกษุหรือภิกษุณีรูปนั้น พึงหวัง
ได้ผล 2 ประการอย่างใดอย่างหนึ่ง คือ อรหัตผล หรือเมื่อมีอุปาทานขันธ์
เหลืออยู่ เป็นพระอนาคามี ในปัจจุบันนี้เทียว ธรรม 5 ประการเป็นไฉน
คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยฉันทสมาธิและ
ปธานสังขาร 1 ย่อมเจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยวิริยสมาธิและปธานสังขาร 1
ย่อมเจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยจิตตสมาธิและปธานสังขาร 1 ย่อมเจริญ
อิทธิบาทที่ประกอบด้วยวิมังสาสมาธิและปธานสังขาร 1 ย่อมเจริญวิริยะอย่างยิ่ง

เป็นที่ห้า 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุหรือภิกษุณีรูปใดรูปหนึ่ง ย่อมเจริญ
ย่อมทำให้มาก ซึ่งธรรม 5 ประการนี้แล ภิกษุหรือภิกษุณีรูปนั้น พึงหวัง
ได้ผล 2 ประการ อย่างใดอย่างหนึ่ง คือ อรหัตผล หรือเมื่อมีอุปาทานขันธ์
เหลืออยู่ เป็นพระอนาคามี ในปัจจุบันนี้เทียว.
จบปฐมอิทธิปาทสูตรที่ 7

อรรถกถาปฐมอิทธิปาทสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมอิทธิปาทสูตรที่ 7 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อุสฺโสฬฺหึ แปลว่า ความเพียรมีประมาณยิ่ง.
จบอรรถกถาปฐมอิทธิปาทสูตรที่ 7

8. ทุติยอิทธิปาทสูตร

ว่าด้วยธรรมที่อำนวยผลให้เป็นอริยบุคคล

[68] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อก่อนแต่ตรัสรู้ เราเป็นพระโพธิสัตว์
ยังไม่ได้ตรัสรู้ ได้เจริญ ทำให้มากซึ่งธรรม 5 ประการ ธรรม 5 ประการ
เป็นไฉน คือ เราได้เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยฉันทสมาธิและปธานสังขาร 1
ได้เจริญอิทธิบาทที่ประกอบด้วยวิริยสมาธิและปธานสังขาร 1 ได้เจริญ
อิทธิบาทที่ประกอบด้วยจิตตสมาธิและปธานสังขาร 1 ได้เจริญอิทธิบาทที่
ประกอบด้วยวิมังสาสมาธิและปธานสังขาร 1 ได้เจริญวิริยะอย่างยิ่งเป็นที่ห้า 1