เมนู

อรรถกถาจตุตถอัจฉริยสูตร


พึงทราบวินิจฉัยในจตุตถอัจฉริยสูตรที่ 10 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ขตฺติยปริสา ได้แก่เหล่าขัตติยะ ที่อภิเษกและที่ยังไม่อภิเษก.
ได้ยินว่า ขัตติยะเหล่านั้น ได้ฟังคำกล่าวพระคุณของพระเจ้าจักรพรรดินั้นว่า
ธรรมดาว่าพระเจ้าจักรพรรดิ งามน่าเลื่อมใส เที่ยวไปทางอากาศได้ปกครอง
ราชสมบัติ ทรงธรรมเป็นธรรมราชาดังนี้ เมื่อเห็นสมกับที่ได้ฟังมาก็ชื่นชม.
บทว่า ภาสติ ความว่า พระเจ้าจักรพรรดิได้ทำปฏิสันถารว่า พ่อคุณแม่คุณ
ทั้งหลาย ท่านทั้งหลายยิ่งบำเพ็ญราชธรรม รักษาประเพณีอยู่หรือ. ส่วนใน
พราหมณ์ทั้งหลายก็จะทรงทำปฏิสันถารอย่างนี้ว่า ท่านอาจารย์ทั้งหลาย ท่าน-
ทั้งหลาย สอนมนต์อยู่หรือ ศิษย์ทั้งหลายยังเรียนมนต์อยู่หรือ ท่านย่อมได้
ทักขิณาบ้าง ผ้าบ้าง โคแดงบ้างหรือ. ในคฤหบดีทั้งหลาย จะทรงทำปฏิสันถาร
อย่างนี้ว่า พ่อเอ๋ย ท่าน ไม่ถูกเบียดเบียน ด้วยค่าปรับสินไหม หรือด้วยเครื่อง
จองจำจากราชกูลบ้างหรือ ฝนยังตกต้องตามฤดูกาลอยู่หรือ ข้าวกล้าทั้งหลายได้ผล
สมบูรณ์หรือ. ในสมณะทั้งหลาย จะทรงทำปฏิสันถารอย่างนี้ว่า อย่างไร ท่านผู้-
เจริญ บริขารของบรรพชิตหาได้ง่ายหรือ ขอท่านทั้งหลายอย่าละเลยสมณธรรม
นี้แล.
จบอรรถกถาจตุตถอัจฉริยสูตรที่ 10
จบภยวรรควรรณนาที่ 3

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ


1. ปฐมภยสูตร 2. ทุติยภยสูตร 3. ปฐมฌานสูตร 4. ทุติย-
ฌานสูตร 5. ปฐมเมตตาสูตร 6. ทุติยเมตตาสูตร 7. ปฐมอัจฉริยสูตร
8. ทุติยอจัฉริยสูตร 9. ตติยอัจฉริยสูตร 10. จตุตถอัจฉริยสูตร และ
อรรถกถา.

ปุคคลวรรคที่ 4

10. สังโยชนสูตร


ว่าด้วยบุคคล 4 จำพวก


[131] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล 4 จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก
4 จำพวกเป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในโลกนี้ ยังละ
โอรัมภาคิยสังโยชน์ไม่ได้ ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้อุบัติไม่ได้
ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้ภพไม่ได้.
อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ได้ แต่ยังละ
สังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้อุบัติไม่ได้ ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้-
ได้ภพไม่ได้.
อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ได้ ละสังโยชน์
อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้อุบัติได้ แต่ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้ภพ
ไม่ได้.
อนึ่ง บุคคลบางคนในโลกนี้ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ได้ ละสังโยชน์
อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้อุบัติได้ สะสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้ภพได้.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลจำพวกไหน ยังละโอรัมภาคิยสังโยชน์
ไม่ได้ ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ไค้อุบัติไม่ได้ ยังละสังโยชน์อันเป็น
ปัจจัยเพื่อให้ได้ภพไม่ได้ คือ พระสกทาคามี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลนี้แล
ยังละโอรัมภาคิยสังโยชน์ไม่ได้ ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้อุบัติไม่ได้
ยังละสังโยชน์อันเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้ภพไม่ได้.