เมนู

ทุติยปัณณาสก์

ปุญญาภิสันทวรรควรรณนาที่ 1

อรรถกถาปฐมปุญญาภิสันทสูตร


พึงทราบวินิจฉัยในปุญญาภิสันทสูตรที่ 1 วรรคที่ 2 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า ปุญฺญาภิสนฺทา ได้แก่ ความหลั่งไหลมาแห่งบุญ อธิบายว่า
ความเกิดขึ้นแห่งบุญ. บทว่า กุสลาภิสนฺทา นั่นเป็นไวพจน์ของบทว่า
ปุญฺญาภิสนฺทา นั้นเอง. ชื่อสุขัสสาหาร ก็เพราะว่าความหลั่งไหลมาแห่ง
บุญเหล่านี้นั้น นำซึ่งความสุขมาให้. ชื่อโสวัคคิกา เพราะว่า ให้อารมณ์มีรูป
เป็นต้นด้วยดี. ชื่อสุขวิปากาเพราะบุญเหล่านั้นมีความสุขเป็นวิบาก. ชื่อสัคค-
สังวัตตนิกา เพราะเป็นไปเพื่อเกิดในสวรรค์.
บทว่า จีวรํ ปริภุญฺชมาโน ความว่า ภิกษุได้ผ้าเพื่อทำจีวร
เพราะเข็มและด้ายเป็นต้นไม่มี จึงเก็บ ไว้เองบ้าง ทำเองบ้าง ให้คนอื่นทำบ้าง
ห่มเองบ้าง ซึ่งผ้านั้น ในเวลาผ้าเก่าทำเป็นผ้าปูนอนบ้าง ไม่อาจทำเป็นผ้า
ปูนอนได้ ก็ทำเป็นผ้าถูพื้นเสียบ้าง ฉีกผ้าที่ไม่เหมาะจะถูพื้นออกทำเป็นผ้า
เช็ดเท้าบ้าง ก็เรียกว่าบริโภคอยู่. แต่เมื่อใดคิดว่า ผ้านี้ใครไม่อาจทำเป็น
ผ้าเช็ดเท้าได้ก็กวาดทิ้งไป เมื่อนั้น ชื่อว่า ไม่บริโภค. บทว่า อปฺปมาณํ
เจโตสมาธึ
คือ อรหัตผลสมาธิ. ด้วยบทว่า อปฺปมาโณ ตสฺส
ปุญฺญาภิสนฺโท
นี้ ตรัสถึงบุญเจตนาของทายก นับประมาณมิได้ ด้วยว่า
บุญเจตนาของทายกนั้น ที่เป็นไปแล้วด้วยอำนาจการระลึกถึงบ่อย ๆ ว่า ภิกษุ
ผู้เป็นขีณาสพ บริโภคจีวรของเราดังนี้ ชื่อว่านับประมาณมิได้ คำนี้ตรัส

หมายถึงข้อนั้น. ส่วนในบิณฑบาตเป็นต้น ภิกษุใด บริโภคบิณฑบาต ดำรง
ชีพอยู่ด้วยบิณฑบาตนั้นและได้แม้ 7 วัน ไม่บริโภคบิณฑบาตอื่น. ภิกษุนั้น
ชื่อว่าบริโภคอยู่ซึ่งบิณฑบาตนั้นแล อยู่ได้แม้ 7 วัน. ก็ในเสนาสนะแห่งหนึ่ง
ภิกษุจงกรมอยู่บ้าง นั่งอยู่บ้าง ในสถานที่อยู่กลางคืนและพักกลางวันเป็นต้น
ชื่อว่าบริโภคอยู่ตราบเท่าที่เธอยังไม่ละทิ้งเสนาสนะที่ได้แล้วไปถือเสนาสนะอื่น.
ก็เมื่อความเจ็บไข้ สงบระงับด้วยยานานหนึ่ง เธอชื่อว่าบริโภคอยู่ตราบเท่า
ที่เธอยังไม่บริโภคยาขนานอื่น.
บทว่า พหุเภรวํ ได้แก่ ประกอบด้วยอารมณ์อันน่ากลัวมาก. บทว่า
รตนคณานํ ได้แก่ แห่งรตนะที่ประเสริฐ 7 อย่าง. บทว่า อาลยํ ได้แก่
สถานที่อยู่อาศัย. บทว่า ปุถู สวนฺติ ได้แก่ แม่น้ำเป็นอันมากไหลไป.
บทที่เหลือในบททั้งปวง ง่ายทั้งนั้น .
จบอรรถกถาปฐมปุญญาภิสันทสูตรที่ 1

2. ทุติยปุญญาภิสันทสูตร


ว่าด้วยท่อธารบุญกุศล 4


[52] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ท่อธารบุญท่อทรงกุศล 4 ประการนี้
นำมาซึ่งความสุข ให้ซึ่งผลอันดีเลิศ มีความสุขเป็นวิบาก เป็นทางสวรรค์
เป็นไปเพื่อผลที่ปรารถนาที่รักใคร่ที่ชอบใจ เพื่อประโยชน์ เพื่อสุข ท่อธาร
บุญกุศล 4 ประการคืออะไรบ้าง คือ