โสปิ พุทฺโธ อสมสโม, อสีติหตฺถมุคฺคโต;

อติโรจติ เตเชน, ทสสหสฺสิมฺหิ ธาตุยาฯ

[22]

สุผุลฺโล สาลราชาว, วิชฺชูว คคเน ยถา;

มชฺฌนฺหิเกว สูริโย, เอวํ โส อุปโสภถฯ

[23]

ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, สมกํ อาสิ ชีวิตํ;

วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมาฯ

[24]

โอภาสํ ทสฺสยิตฺวาน, วิมลํ กตฺวาน สาสนํ;

จวิ จนฺโทว คคเน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ

[25]

ธมฺมทสฺสี มหาวีโร, สาลารามมฺหิ นิพฺพุโต;

ตตฺเถวสฺส ถูปวโร, ตีณิโยชนมุคฺคโตติฯ

ธมฺมทสฺสิสฺส ภควโต วํโส ปนฺนรสโมฯ

18. สิทฺธตฺถพุทฺธวํโส

[1]

ธมฺมทสฺสิสฺส อปเรน, สิทฺธตฺโถ นาม นายโก;

นิหนิตฺวา ตมํ สพฺพํ, สูริโย อพฺภุคฺคโต ยถาฯ

[2]

โสปิ ปตฺวาน สมฺโพธิํ, สนฺตาเรนฺโต สเทวกํ;

อภิวสฺสิ ธมฺมเมเฆน, นิพฺพาเปนฺโต สเทวกํฯ

[3]

ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส, อเหสุํ อภิสมยา ตโย;

โกฏิสตสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ

[4]

ปุนาปรํ ภีมรเถ [หิมรฏฺเฐ (ก.)], ยทา อาหนิ ทุนฺทุภิํ;

ตทา นวุติโกฏีนํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ

[5]

ยทา พุทฺโธ ธมฺมํ เทเสสิ, เวภาเร โส ปุรุตฺตเม;

ตทา นวุติโกฏีนํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ

[6]

สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ตสฺมิมฺปิ ทฺวิปทุตฺตเม;

ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ

[7]

โกฏิสตานํ นวุตีนํ [นวุติยา (สฺยา. กํ.)], อสีติยาปิ จ โกฏินํ;

เอเต อาสุํ ตโย ฐานา, วิมลานํ สมาคเมฯ

[8]

อหํ เตน สมเยน, มงฺคโล นาม ตาปโส;

อุคฺคเตโช ทุปฺปสโห, อภิญฺญาพลสมาหิโตฯ

[9]

ชมฺพุโต ผลมาเนตฺวา [ผลมาหตฺวา (สี. สฺยา.)] สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ;

ปฏิคฺคเหตฺวา สมฺพุทฺโธ, อิทํ วจนมพฺรวิฯ

[10]

‘‘ปสฺสถ อิมํ ตาปสํ, ชฏิลํ อุคฺคตาปนํ;

จตุนฺนวุติโต กปฺเป, อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติฯ

[11]

‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ

[12]

ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยิํ;

อุตฺตริํ วตมธิฏฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ

[13]

เวภารํ นาม นครํ, อุเทโน นาม ขตฺติโย;

สุผสฺสา นาม ชนิกา, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโนฯ

[14]

ทสวสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;

โกกาสุปฺปลโกกนทา, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ

[15]

ติโสฬสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;

โสมนสฺสา นาม สา นารี, อนุปโม นาม อตฺรโชฯ

[16]

นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา, สิวิกายาภินิกฺขมิ;

อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ

[17]

พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต, สิทฺธตฺโถ โลกนายโก;

วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, มิคทาเย นรุตฺตโมฯ

[18]

สมฺพโล จ สุมิตฺโต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;

เรวโต นามุปฏฺฐาโก, สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโนฯ

[19]

สีวลา จ สุรามา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;

โพธิ ตสฺส ภควโต, กณิกาโรติ วุจฺจติฯ

[20]

สุปฺปิโย จ สมุทฺโท จ, อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา;

รมฺมา เจว สุรมฺมา จ, อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกาฯ

[21]

โส พุทฺโธ สฏฺฐิรตนํ, อโหสิ นภมุคฺคโต;

กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ

[22]

โสปิ พุทฺโธ อสมสโม, อตุโล อปฺปฏิปุคฺคโล;

วสฺสสตสหสฺสานิ, โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมาฯ

[23]

วิปุลํ ปภํ ทสฺสยิตฺวา, ปุปฺผาเปตฺวาน สาวเก;

วิลาเสตฺวา สมาปตฺยา, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ

[24]

สิทฺธตฺโถ มุนิวโร พุทฺโธ, อโนมารามมฺหิ นิพฺพุโต;

ตตฺเถวสฺส ถูปวโร, จตุโยชนมุคฺคโตติฯ

สิทฺธตฺถสฺส ภควโต วํโส โสฬสโมฯ

19. ติสฺสพุทฺธวํโส

[1]

สิทฺธตฺถสฺส อปเรน, อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล;

อนนฺตเตโช อมิตยโส, ติสฺโส โลกคฺคนายโกฯ

[2]

ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา, โอภาเสตฺวา สเทวกํ;

อนุกมฺปโก มหาวีโร, โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ

[3]

ตสฺสาปิ อตุลา อิทฺธิ, อตุลํ สีลํ สมาธิ จ;

สพฺพตฺถ ปารมิํ คนฺตฺวา, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ

[4]

โส พุทฺโธ ทสสหสฺสิมฺหิ, วิญฺญาเปสิ คิรํ สุจิํ;

โกฏิสตานิ อภิสมิํสุ, ปฐเม ธมฺมเทสเนฯ

[5]

ทุติโย นวุติโกฏีนํ, ตติโย สฏฺฐิโกฏิโย;

พนฺธนาโต ปโมเจสิ, สตฺเต [สมฺปตฺเต (ก.)] นรมรู ตทาฯ

[6]

สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, ติสฺเส โลกคฺคนายเก;

ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ

[7]

ขีณาสวสตสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;

นวุติสตสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ

[8]