พระสูตรที่ไม่สงเคราะห์เข้าในปัณณาสก์

ว่าด้วยปฏิปทา 3

[596] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทา 3 อย่าง 3 อย่างเป็นไฉน ?
คือ อาคาฬหปฏิปทา ข้อปฏิบัติอย่างหยาบช้า 1 นิชฌามปฏิปทา ข้อปฏิบัติ
อย่างเหี้ยมเกรียม 1 มัชฌิมาปฏิปทา ข้อปฏิบัติอย่างกลาง 1 ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย ก็อาคาฬหปฏิปทาเป็นไฉน ? บุคคลบางคนในโลกนี้ ย่อมมีวาทะ
อย่างนี้ มีทิฏฐิอย่างนี้ว่า โทษในกามไม่มี เขาย่อมถึงความเป็นผู้ตกไปในกาม
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า อาคาฬหปฏิปทา
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็นิชฌามปฏิปทาเป็นไฉน ? อเจลกบางคนใน
โลกนี้ เป็นผู้ไร้มารยาท เลียมือ เขาเชิญให้มารับภิกษาก็ไม่มา เขาเชิญให้
หยุดก็ไม่หยุด ไม่รับภิกษาที่เขาแบ่งไว้ก่อน ไม่รับภิกษาที่เขาทำเฉพาะ ไม่
รับภิกษาที่เขานิมนต์ ไม่รับภิกษาปากหม้อ ไม่รับภิกษาจากปากกะเช้า ไม่รับ
ภิกษาคร่อมธรณีประตู ไม่รับภิกษาคร่อมท่อนไม้ ไม่รับภิกษาคร่อมสาก
ไม่รับภิกษาที่คนสองคนกำลังบริโภคอยู่ ไม่รับภิกษาของหญิงมีครรภ์ ไม่รับ
ภิกษาของหญิงที่กำลังให้ลูกดูดนม ไม่รับภิกษาของหญิงผู้คลอเคลียบุรุษ ไม่
รับภิกษาที่นัดแนะกันทำไว้ ไม่รับภิกษาในที่ที่ได้รับเลี้ยงดูลูกสุนัข ไม่รับ
ภิกษาในที่มีแมลงวันไต่ตอมเป็นกลุ่ม ไม่รับปลา ไม่รับเนื้อ ไม่ดื่มสุรา
ไม่ดื่มเมรัย ไม่ดื่มน้ำหมักดอง เขารับภิกษาที่เรือนหลังเดียว เยียวยาอัตภาพ
ด้วยข้าวคำเดียวบ้าง รับภิกษาที่เรือน 2 หลัง เยียวยาอัตภาพด้วยข้าว 2 คำ
บ้าง... รับภิกษาที่เรือน 7 หลัง เยียวยาอัตภาพด้วยข้าว 7 คำบ้าง เยียวยา
อัตภาพด้วยภิกษาในถาดน้อยใบเดียวบ้าง เยียวยาอัตภาพด้วยภิกษาในถาดน้อย

2 ใบบ้าง... เยียวยาอัตภาพด้วยภิกษาในถาดน้อย 7 ใบบ้าง กินอาหารที่
เก็บค้างไว้วันเดียวบ้าง 2 วันบ้าง... 7 วันบ้าง เป็นผู้ประกอบด้วยความ
ขวนขวายในการบริโภคภัตที่เวียนมาตั้งกึ่งเดือนเช่นนี้ อเจลกนั้น เป็นผู้มี
ผักดองเป็นภักษาบ้าง มีข้าวฟ่างเป็นภักษาบ้าง มีลูกเดือยเป็นภักษาบ้าง มี
กากข้าวเป็นภักษาบ้าง มียางเป็นภักษาบ้าง มีสาหร่ายเป็นภักษาบ้าง มีข้าวตัง
เป็นภักษาบ้าง มีกำยานเป็นภักษาบ้าง มีหญ้าเป็นภักษาบ้าง มีโคมัยเป็น
ภักษาบ้าง มีเง่าและผลไม้ในป่าเป็นอาหารบ้าง บริโภคผลไม้หล่น เยียวยา
อัตภาพ อเจลกนั้นทรงผ้าป่านบ้าง ผ้าแกมกันบ้าง ผ้าห่อศพบ้าง ผ้าบังสุกุล
บ้าง ผ้าเปลือกไม้บ้าง หนังเสือบ้าง หนังเสือทั้งเล็บบ้าง ผ้าคากรองบ้าง
ผ้าเปลือกปอกรองบ้าง ผ้าผลไม้กรองบ้าง ผ้ากัมพลทำด้วยผมคนบ้าง ผ้า
กำพลทำด้วยขนสัตว์บ้าง ผ้าทำด้วยขนปีกนกเค้าบ้าง เป็นผู้ถอนผมและหนวด
คือ ประกอบความขวนขวายในการถอนผมและหนวดบ้าง เป็นผู้ยืน คือ
ห้ามอาสนะบ้าง เป็นผู้กระโหย่งคือประกอบความเพียรในการกระโหย่งบ้าง
เป็นผู้นอนบนหนาม คือ ความสำเร็จการนอนบนหนามบ้าง เป็นผู้อาบน้ำ
วันละ 3 ครั้ง คือประกอบความขวนขวายในการลงน้ำบ้าง เป็นผู้ประกอบ
ความขวนขวาย ในการทำร่างกายให้เดือดร้อนกระสับกระส่ายหลายวิธีดังกล่าว
มา ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า นิชฌามปฏิปทา
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็มัชฌิมาปฏิปทาเป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุในธรรมวินัยนี้ พิจารณาเห็นกายในกายอยู่ เป็นผู้มีความเพียร มีสัมป-
ชัญญะมีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกได้ พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา
อยู่ ... พิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่ ... พิจารณาเห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่
เป็นผู้มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกได้
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า มัชฌิมาปฏิปทา

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทา 3 อย่างนี้แล.
[597] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทา 3 อย่างนี้ 3 อย่างเป็นไฉน ?
คือ อาคาฬหปฏิปทา 1 นิชฌามปฏิปทา 1 มัชฌิมาปฏิปทา 1 ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย ก็อาคาฬหปฏิปทาเป็นไฉน ฯลฯ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า
อาคาฬหปฏิปทา
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็นิชฌามปฏิปทาเป็นไฉน ? ฯลฯ ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย นี้เรียกว่า นิชฌามปฏิปทา ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็มัชฌิมาปฏิปทา
เป็นไฉน ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ยังฉันทะให้เกิด
พยายามปรารภความเพียร ประคองจิตตั้งจิตไว้ เพื่อยังธรรมอันเป็นบาป
อกุศลที่ยังไม่เกิดมิให้เกิดขึ้น เพื่อละธรรมอันเป็นบาปอกุศลที่เกิดขึ้นแล้ว
เพื่อยังกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น เพื่อความตั้งมั่น ไม่เสื่อมสูญ เพิ่มพูน
ไพบูลย์ เจริญ บริบูรณ์แห่งกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว ... เจริญอิทธิบาทอัน
ประกอบด้วย ฉันทสมาธิ และปธานสังขาร เจริญอิทธิบาทอันประกอบด้วย
จิตสมาธิและปธานสังขาร เจริญอิทธิบาทอันประกอบด้วยวิมังสาสมาธิและ
ปธานสังขาร... เจริญสัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์
ปัญญินทรีย์... เจริญสัทธาพละ วิริยพละ สมาธิพละ ปัญญาพละ...
เจริญสติสัมโพชฌงค์ ธรรมวิจยสัมโพชฌงค์ วิริยสัมโพชฌงค์ ปีติสัม-
โพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ สมาธิสัมโพชฌงค์ อุเบกขาสัมโพชฌงค์...
เจริญสัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า
มัชฌิมาปฏิปทา.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทา 3 อย่างนี้แล.

ว่าด้วยธรรม 3 อย่างหลายนัย

[598] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ที่ประกอบด้วยธรรม 3 ประการ
ต้องตกนรก เหมือนกับถูกนำเอาไปฝังไว้ ธรรม 3 ประการเป็นไฉน ? คือ
ฆ่าสัตว์ด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในการฆ่าสัตว์ 1 พอใจในการฆ่าสัตว์ 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ที่ประกอบด้วยธรรม 3 ประการนี้แล ต้องตกนรก
เหมือนกับถูกนำเอาไปฝังไว้
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ที่ประกอบด้วยธรรม 3 ประการขึ้นสวรรค์
เหมือนกับเชิญเอาไปสถิตไว้ ธรรม 3 ประการเป็นไฉน ? คือ เว้นขาดจาก
การฆ่าสัตว์ด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในการงดเว้นจากการฆ่าสัตว์ 1 พอใจ
ในการงดเว้นจากการฆ่าสัตว์ 1 ... ลักทรัพย์ด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นใน
การลักทรัพย์ 1 พอใจในการลักทรัพย์ 1... งดเว้นจากการลักทรัพย์ด้วย
ตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในการงดเว้นจากการลักทรัพย์ 1 พอใจในการงดเว้น
จากการลักทรัพย์ 1... ประพฤติผิดในกามด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในการ
ประพฤติผิดในกาม 1 พอใจในการประพฤติผิดในกาม 1... งดเว้นจากการ
ประพฤติผิดในกาม 1 ชักชวนผู้อื่นในการงดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม 1
พอใจในการงดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม 1... พูดเท็จด้วยตนเอง 1
ชักชวนผู้อื่นในการพูดเท็จ 1 พอใจในการพูดเท็จ 1 .... งดเว้นจากการ
พูดเท็จด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในการงดเว้นจากการพูดเท็จ 1 พอใจใน
การงดเว้นจากการพูดเท็จ 1... กล่าวคำส่อเสียดด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่น
ในคำส่อเสียด 1 พอใจในคำส่อเสียด 1... งดเว้นจากคำส่อเสียดด้วยตนเอง 1
ชักชวนผู้อื่นในการงดเว้นจากคำส่อเสียด 1 พอใจในการงดเว้นจากคำส่อเสียด
1... กล่าวคำหยาบด้วยตนเอง 1 ชักชวนผู้อื่นในคำหยาบ 1 พอใจในคำ-