โยธาชีวรรควรรณนาที่ 4

อรรถกถาโยธสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในโยธสูตรที่ 1 แห่งโยธาชีววรรคที่ 4 ดังต่อไปนี้ :-
ผู้ที่เข้าไปอาศัยการรบเลี้ยงชีพ ชื่อว่า โยธาชีวะ. บทว่า ราชารโห
ความว่า คู่ควรแก่พระราชา บทว่า ราชาโภคฺโค ความว่า เป็นผู้ที่
พระราชาจะพึงใช้สอย. บทว่า องฺคนฺเตว สงฺขยํ คจฺฉติ ความว่า
ย่อมนับว่าเป็นองค์ประกอบ เพราะจำต้องปรารถนาโดยแท้ เหมือนมือและเท้า.
บทว่า ทูเร ปาตี โหติ ความว่า ยิงลูกศรไปได้ไกลอย่างนี้คือ ในน้ำไกล
ประมาณ 1 อสุภ บนบกไกลประมาณ 8 อสุภ หรือเลยนั้นไป. แท้จริง
ทหารของพระเจ้าทุฏฐคามินีอภัย ยิงเกาทัณฑ์ไปได้ไกลประมาณ 9 อสุภ.
ในภพสุดท้าย พระโพธิสัตว์ ทรงยิงไปได้ไกลประมาณ 1 โยชน์. บทว่า
อกฺขณเวธี ได้แก่ยิงไม่พลาด อีกอย่างหนึ่ง อธิบายว่า สามารถยิงได้เร็ว
ทันสายฟ้าแลบ. บทว่า มหโต กายสฺส ปทาเลตา มีอธิบายว่า สามารถ
ยิงทะลุแผ่นกระดาน 100 แผ่น ที่ผูกรวมกันเข้าไว้บ้าง แผ่นหนังกระบือ
100 แผ่น ที่ผูกรวมกันไว้บ้าง แผ่นโลหะหนาประมาณเท่าหัวแม่มือบ้าง
กระดานแผ่นเรียบที่ทำด้วยไม้ประดู่ หนา 4 นิ้วบ้าง. กระดานแผ่นเรียบที่
ทำด้วยไม้มะเดื่อ หนา 1 คืบบ้าง เกวียนบรรทุกทรายตามยาวบ้าง. บทว่า
ยงฺกิญฺจิ รูปํ เป็นต้น ได้ให้พิสดารแล้วในคัมภีร์ ชื่อว่า วิสุทธิมรรคนั้นแล.
บทว่า เนตํ มม เป็นต้น พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ด้วยสามารถแห่งการ
ห้ามตัณหา มานะ และทิฏฐิ. บทว่า สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ ความว่า
พิจารณาเห็นด้วยมรรคปัญญา พร้อมด้วยวิปัสสนา โดยชอบ คือ โดยเหตุ
โดยการณ์. บทว่า ปทาเลติ ความว่า ย่อมทำลายด้วยพระอรหัตมรรค.
จบอรรถกถาโยธสูตรที่ 1

2. ปริสาสูตร

ว่าด้วยบริษัท 3 จำพวก

[574] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บริษัท 3 นี้ บริษัท 3 คืออะไร คือ
(อุกฺกาจิตวินีตา ปริสา) บริษัทที่รับการฝึกอธิบายให้กระจ่างแจ้ง
โดยไม่ได้สอบถาม 1 (ปฏิปุจฺฉาวินีตา ปริสา) บริษัทที่รับการฝึกโดย
สอบถาม 1 (ยาวตชฺฌาวินีตา ปริสา) บริษัทที่รับการฝึกโดยผู้ฝึกเพียง
แนะให้รู้จักเพ่งพิจารณาเอง 1 นี้แล ภิกษุทั้งหลาย บริษัท 3 จำพวก.
จบปริสาสูตรที่ 2

อรรถกถาปริสาสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปริสาสูตรที่ 2 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อุกฺกาจิตวินีตา ได้แก่ บริษัทที่แนะนำโดยไม่ได้สอบถาม
คือ บริษัทที่ฝึกได้ยาก. บทว่า ปฏิปุจฺฉาวินีตา ได้แก่บริษัทที่แนะนำโดย
สอบถาม คือ บริษัทที่ฝึกได้ง่าย. บทว่า ยาวตา จ วินีตา ได้แก่
บริษัทที่แนะนำด้วยข้อแนะนำพอประมาณ อธิบายว่า ได้แก่ บริษัทที่ถูก
แนะนำ โดยรู้ประมาณ. ก็ความของพระบาลีที่ว่า ยาวตชฺฌา ก็เท่ากับ
ยาว 0ชฺฌาสยา (แปลว่า เพียงพอแก่อัธยาศัย) อธิบายว่า บริษัทที่ได้
รับการฝึกโดยรู้อัธยาศัย.
จบอรรถกถาปริสาสูตรที่ 2