จากเรือนบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบต้องการ เพื่อประโยชน์อันใด ท่านก็ทำให้
แจ้งซึ่งประโยชน์อันนั้น ซึ่งเป็นคุณที่สุดแห่งพรหมจรรย์อย่างเยี่ยมยอด ด้วย
ปัญญาอันยิ่งด้วยตนเอง สำเร็จอยู่ในปัจจุบันนั่น ท่านรู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว
พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำได้ทำแล้ว กิจอื่น (ที่จะต้องทำ) เพื่อ
ความเป็นอย่างนี้ไม่มีอีก. ท่านพระอนุรุทธะได้เป็นพระอรหันต์องค์หนึ่งใน
พระอรหันต์ทั้งหลายแล้ว.
จบทุติยอนุรุทธสูตรที่ 8

อรรถกถาทุติยอนุรุทธสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในทุติยอนุรุทธสูตรที่ 8 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อิทนฺเต มานสฺมึ ความว่า นี้เป็นมานะอันเจริญแล้วโดย
ส่วน 9 ของท่าน. บทว่า อิทนฺเต อุทฺธจฺจสฺมึ ความว่า นี้เป็นความฟุ้งซ่าน
ของท่าน คือ ความที่จิตของท่านฟุ้งซ่าน. บทว่า อิทนฺเต กุกฺกุจฺจสฺมึ
ความว่า นี้เป็นความรำคาญของท่าน.
จบอรรถกถาทุติยอนุรุทธสูตรที่ 8

9. ปฏิจฉันนสูตร

ว่าด้วยสิ่งที่ปิดดีเปิดไม่ดี 3 อย่าง

[571] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย องค์ 3 อย่างนี้ปกปิดดี เปิดเผย
ไม่ดี ของ 3 อย่างคืออะไร คือ มาตุคาม 1 มนต์ของพราหมณ์ 1 ความ
เห็นผิด 1 นี้แล ภิกษุทั้งหลาย ของ 3 อย่างปกปิดดี เปิดเผยไม่ดี
ของ 3 อย่างนี้เปิดเผยดี ปกปิดไม่ดี ของ 3 อย่าง คืออะไร
คือ จันทรมณฑล (ดวงจันทร์) 1 สุริยมณฑล (ดวงอาทิตย์) 1 พระธรรม
วินัยที่ตถาคตประกาศแล้ว 1 นี้แล ภิกษุทั้งหลาย ของ 3 อย่างเปิดเผยดี
ปกปิดไม่ดี
จบปฏิจฉันนสูตรที่ 9

อรรถกถาปฏิจฉันนสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฏิจฉันนสูตรที่ 9 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า วหนฺติ แปลว่า ย่อมนำไป. บทว่า ปฏิจฺฉนฺโน วหติ
ความว่า ปกปิดแล้วจึงออกไป. ในบทว่า วิเฏ วิโรจติ พึงทราบข้อที่จะต้อง
เปิดเผย โดย 9 อย่างคือ เปิดเผยโดยส่วนเดียว 1 เปิดเผยโดยส่วนสอง 1
เปิดเผยโดยส่วนตัว 1 เปิดเผยโดยทั่วไป 1. ในบรรดาสิ่งที่จะต้องเปิดเผย
4 อย่างนั้น สิกขาบทที่ไม่ทั่วไป (แก่ภิกษุและภิกษุณี) ชื่อว่าเปิดเผยโดย
ส่วนเดียว. สิกขาบทที่ทั่วไป (แก่อุภโตสงฆ์) ชื่อว่าเปิดเผยโดยสองส่วน.
คุณธรรมทราได้บรรลุแล้ว ชื่อว่าเปิดเผยเฉพาะตน. (ส่วน) พระพุทธพจน์ คือ
พระไตรปิฎก ชื่อว่า สิ่งที่เปิดเผยโดยทั่วไป.
จบอรรถกถาปฏิจฉันนสูตรที่ 9