จูฬวรรคที่ 5

1. สัมมุขีสูตร

ว่าด้วยเหตุให้ประสบบุญมาก 3 ประการ

[480] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะความพร้อมหน้าแห่งวัตถุ 3
กุลบุตรผู้มีศรัทธาย่อมได้บุญมาก วัตถุ 3 คืออะไร คือ ศรัทธาไทยธรรม
และทักษิไณย เพราะความพร้อมหน้าแห่งวัตถุ 3 นี้แล กุลบุตรผู้มีศรัทธา
ย่อมได้บุญมาก.
จบสัมมุขีสูตรที่ 1

จูฬวรรควรรณนาที่ 5

อรรถกถาสัมมุขีสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสัมมุขีสูตรที่ 1 แห่งจูฬวรรคที่ 5 ดังต่อ
ไปนี้:-
บทว่า สมฺมุขีภาวา ความว่า เพราะความพร้อมหน้า อธิบายว่า
เพราะความมีอยู่. บทว่า ปสวติ แปลว่า ย่อมกลับได้. บทว่า สทฺธาย
สมฺมุขีภาโว ความว่า เพราะถ้าไม่มีศรัทธา ไม่มีไทยธรรม (และ) ไม่มี
บุคคลผู้เป็นปฏิคาหก กล่าวคือพระทักขิไณยบุคคลแล้วไซร้ จะพึงกระทำ
บุญกรรมได้อย่างไร ? แต่เพราะปัจจัย 3 อย่างนั้นมีพร้อมหน้ากัน จึงสามารถ

กระทำบุญกรรมได้ เพราะเหตุนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสดำมีอาทิว่า
สทฺธาย สมฺมุขีภาวา ดังนี้. และใน 3 อย่างนี้ ธรรม 2 อย่าง คือ
ไทยธรรม 1 ทักขิไณยบุคคล 1 หาได้ง่าย แต่ศรัทธาหาได้ยาก. เพราะ
ปุถุชนมีศรัทธาไม่มั่นคง แตกต่างกันไปตามบทตามบาท. ด้วยเหตุนั้นแล
แม้พระอัครสาวกเช่นกับ พระมหาโมคคัลลานะ ไม่อาจรับรองศรัทธานั้นได้
จึงกล่าวว่า ดูก่อนอาวุโส เรารับรองธรรมของท่านได้ 2 อย่าง คือ โภคะ 1
ชีวิต 1 แต่ตัวท่านเองต้องรับรองศรัทธา ดังนี้.
จบอรรถกถาสัมมุขีสูตรที่ 1

2. ฐานสูตร

ว่าด้วยลักษณะผู้มีศรัทธา 3 ประการ

[481] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้มีศรัทธาเลื่อมใส พึงรู้ได้ด้วยสถาน
3 สถาน 3 คืออะไร คือ เป็นผู้ใคร่ในการเห็นผู้มีศีลทั้งหลาย 1 เป็นผู้ใคร่
เพื่อจะฟังธรรม 1 มีใจปราศจากมลทิน คือความตระหนี่อยู่ครองเรือน มี
การบริจาคอันปล่อยแล้ว มีมืออันล้างไว้ (คอยจะหยิบของให้ทาน) ยินดีในการ
สละ ควรแก่การขอ พอใจในการให้และการแบ่งปัน 1 ผู้มีศรัทธาเลื่อมใส
พึงรู้ได้ด้วยสถาน 3 นี้แล
ผู้ใดใคร่ในการเห็นผู้มีศีล ปรารถนา
จะฟังพระสัทธรรม กำจัดมลทินคือความ
ตระหนี่เสียได้ ผู้นั้นชื่อว่า ผู้มีศรัทธา.
จบฐานสูตรที่ 2