สูตรที่ 12

ว่าด้วยอธิกรณ์ที่เป็นเหตุให้ภิกษุอยู่ไม่ผาสุกและอยู่ผาสุก

[308] 62. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในอธิกรณ์ใด การด่าโต้
ตอบกัน ความแข่งดีกัน เพราะทิฏฐิ ความอาฆาตแห่งใจ ความไม่พอใจ
ความขึ้งเคียด ยังไม่สงบระงับไป ณ ภายใน ความมุ่งหมายนี้ในอธิกรณ์
นั้น จักเป็นไปเพื่อความเป็นอธิกรณ์ยืดเยื้อ กล้าแข็ง ร้ายแรง และภิกษุ
ทั้งหลายจักอยู่ไม่ผาสุก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ส่วนในอธิกรณ์ใดแล การด่า
โต้ตอบกัน ความแข่งดีกันเพราะทิฏฐิ ความอาฆาตแห่งใจ ความไม่พอใจ
ความขึ้งเคียด สงบระงับดีแล้ว ณ ภายใน ความมุ่งหมายนี้ในอธิกรณ์นั้น
จักไม่เป็นไปเพื่อความเป็นอธิกรณ์ยึดเยื้อ กล้าแข็ง ร้ายแรง และภิกษุ
ทั้งหลายจักอยู่เป็นผาสุก.
จบสูตรที่ 12
จบปุคคลวรรคที่ 1

อรรถกถาสูตรที่ 12

ในสูตรที่ 12 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อุภโต วจีสํสาโร ความว่า วาจาที่สาดใส่กันและกัน
ออกมาเป็นด่าและด่าตอบกันทั้งสองฝ่าย ชื่อว่าการต่อปากต่อคำ. บทว่า
ทิฏฺฐิปลาโส ความว่า การตีเสมอมีลักษณะเทียบคู่ ซึ่งเกิดขึ้นเพราะ
อาศัยทิฏฐิ ชื่อว่าการตีเสมอด้วยอำนาจทิฏฐิ. บทว่า เจตโส อาฆาโต
ได้แก่ ความโกรธ. จริงอยู่ ความโกรธนั้น เกิดขึ้นทำจิตให้อาฆาต.
บทว่า อปฺปจฺจโย ได้แก่ อาการที่ไม่ยินดี อธิบายว่า โทมนัส. บทว่า

อนภิรทฺธิ ได้แก่ ความโกรธนั่นเอง. ก็ความโกรธนั้น ท่านเรียกว่า
อนภิรทฺธิ เพราะไม่ยินดีอย่างยิ่ง. บทว่า อชฺฌตฺตํ อวูปสนฺตํ โหติ
ความว่า เรื่องนั้นทั้งหมดไม่สงบเสียได้ ในจิตของตนซึ่งเป็นภายในของตน
และในบริษัทของตน คือสัทธิวิหาริกและอันเตวาสิก. บทว่า ตเสฺมตํ
ตัดบทเป็น ตสฺมึ เอตํ เเปลว่า ข้อที่จะพึงหวังได้ในอธิกรณ์เรื่องนั้น.
บทที่เหลือ พึงทราบตามนัยที่กล่าวแล้วนั้นแล.
จบอรรถกถาสูตรที่ 12
จบปุคคลวรรคที่ 1

สุขวรรคที่ 2

สูตรที่ 1

[309] 63. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สุข 2 อย่างนี้ 2 อย่างเป็น
ไฉน คือ สุขของคฤหัสถ์ 1 สุขเกิดแต่บรรพชา 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
สุข 2 อย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาสุข 2 อย่างนี้ สุขเกิดแต่
บรรพชาเป็นเลิศ.
จบสูตรที่ 1

สูตรที่ 2

[310] 64. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สุข 2 อย่างนี้ 2 อย่างเป็น
ไฉน คือ กามสุข 1 เนกขัมมสุข 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สุข 2 อย่าง
นี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาสุข 2 อย่างนี้ เนกขัมมสุขเป็นเลิศ.
จบสูตรที่ 2

สูตรที่ 3

[311] 65. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สุข 2 อย่างนี้ 2 อย่างเป็น
ไฉน คือ สุขเจือกิเลส 1 สุขไม่เจือกิเลส 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
สุข 2 อย่างนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บรรดาสุข 2 อย่างนี้ สุขไม่เจือ
กิเลสเป็นเลิศ.
จบสูตรที่ 3