เมนู

อรรถกถาสูตรที่ 5



ประวัติพระโสภิตเถระ



ในสูตรที่ 5 พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
ด้วยบทว่า ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรนฺตานํ ท่านแสดงว่า ท่านพระ-
โสภิตเถระเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้สามารถระลึกถึงขันธสันดาน
ความสืบต่อแห่งขันธ์ที่อาศัยอยู่ในชาติก่อน ๆ ได้ ได้ยินว่า พระเถระนั้น
เมื่อระลึกถึงขันธ์ที่อาศัยในชาติก่อน ๆ ไปตามลำดับ ก็ถือเอาโดยนัย
คือคาดถึงอจิตตกปฏิสนธิในอสัญญีภพ 500 กัป เหมือนแสดงรอยเท้า
ในอากาศ เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ระลึก
ถึงขันธ์ที่อาศัยอยู่ในชาติก่อน ๆ ในปัญหากรรมของท่าน มีเรื่องที่
จะกล่าวตามลำดับ ดังนี้

ได้ยินว่า ท่านพระโสภิตะนี้ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่า
ปทุมุตตระ ถือปฏิสนธิในครอบครัว ณ กรุงหงสวดี เจริญวัย กำลัง
ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดา เห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุ
รูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวก ผู้ได้ปุพเพ-
นิวาสญาณ กระทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป ปรารถนาตำแหน่งนั้น. ท่าน
ทำกุศลจนตลอดชีวิต เวียนว่ายอยู่ในเทวดาและมนุษย์ในพุทธุปบาทกาล
นี้ ก็บังเกิดในครอบครัวพราหมณ์ ณ กรุง สาวัตถี บิดามารดาจึง
ขนานนามท่านว่า โสภิตะ สมัยต่อมา ท่านฟังพระธรรมเทศนาของ
พระศาสดา ได้ศรัทธา ก็บวชเจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต เป็นผู้

ช่ำของชำนาญ ในปุพเพนิวาสญาณ. ท่านระลึกถึงสถานที่ตนบังเกิด
ไปตามลำดับ ได้เห็นปฏิสนธิเพียงเท่าอจิตตกปฏิสนธิในอสัญญีภพ
ในลำดับต่อจากนั้น ก็ไม่เห็นประวัติ 500 ชาติ เห็นจุติในภพสุดท้าย
ระลึกว่า นี่อะไรกัน ก็ยุติได้ว่าอสัญญีภพมีได้โดยนัยคือคาดคะเน
พระศาสดาทรงทำเหตุนี้ให้เป็นอัตถุปปัตติ เหตุเกิดเรื่องแล้ว ทรง
สถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวก
ผู้ระลึกถึงขันธ์ที่อาศัยอยู่ในชาติก่อน แล.


จบ อรรถกถาสูตรที่ 5

อรรถกถาสูตรที่ 6



ประวัติพระอุบาลีเถระ



ในสูตรที่ 6 พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
ด้วยบทว่า วินยธรานํ ยทิทํ อุปาลิ ท่านแสดงว่า ท่านพระอุบาลี
เถระเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัย ได้ยินว่า พระเถระรับกรรม-
ฐานในสำนักพระตถาคตพระองค์เดียว เจริญวิปัสสนาแล้วบรรลุ
พระอรหัตเรียนพระวินัยปิฎกในสำนักพระตถาคตพระองค์เดียว
กล่าวเรื่องทั้ง 3 เหล่านี้คือ เรื่องพระทารุกัจฉกะ เรื่องพระอัชชุกะ
และเรื่องท่านพระกุมารกัสสป เทียบเคียงกับพระสัพพัญญุตญาณ
เพราะเหตุนั้น ท่านจึงชื่อว่าเป็นยอดของภิกษุสาวกผู้ทรงวินัย ในปัญหา
กรรมของท่าน มีเรื่องที่จะกล่าวตามลำดับดังนี้.
ได้ยินว่า พระเถระนี้ ครั้งพระพุทธเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ
บังเกิดในครอบครัว ณ กรุงหงสวดี กำลังฟังธรรมกถาของพระศาสดา
วันหนึ่งเห็นพระศาสดาทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่งเอต-
ทัคคะเป็นยอดของภิกษุสาวก ผู้ทรงวินัย กระทำกุศลให้ยิ่งยวดขึ้นไป
ปรารถนาตำแหน่งนั้น ท่านทำกุศลจนตลอดชีวิต เวียนว่ายอยู่ในเทวดา
และมนุษย์ ในพุทธุปบาทกาลนี้ ก็ถือปฏิสนธิในเรือนกัลบก บิดามารดา
ตั้งชื่อท่านว่า อุบาลีกุมาร ท่านเป็นพนักงานแต่งพระองค์กษัตริย์
คือเจ้า 6 พระองค์ เมื่อพระตถาคตประทับอยู่ที่อนุปิยอัมพวัน ออก
บวชพร้อมกับเจ้า 6 พระองค์ ซึ่งกำลังออกทรงผนวช วิธีบรรพชา
ของท่านมาแล้วในพระบาลี ท่านบรรพชาอุปสมบทแล้วขอให้พระ-