[1057] พ. ถูกละ ๆ สารีบุตร ธรรมเป็นแดนเกษมจากโยคะอัน
ยอดเยี่ยมนี้แล ที่ภิกษุผู้ขีณาสพเห็นอยู่ จึงประพฤตินอบน้อมอย่างยิ่งใน
ตถาคตหรือในศาสนาของตถาคต.
[1058] ดูก่อนสารีบุตร การนอบน้อมอย่างยิ่ง ที่ภิกษุผู้ขีณาสพ
พระพฤติในตถาคตหรือในศาสนาของตถาคต เป็นไฉน.
[1059] สา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ภิกษุผู้ขีณาสพในธรรมวินัยนี้
มีความเคารพยำเกรงในพระศาสดา ในพระธรรม ในพระสงฆ์ ในการศึกษา
ในสมาธิ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ การนอบน้อมอย่างยิ่งนี้แล ที่ภิกษุผู้ขีณาสพ
ประพฤติในพระตถาคตหรือในศาสนาของตถาคต.
[1060] พ. ถูกละ ๆ สารีบุตร การนอบน้อมอย่างยิ่งนี้แล ที่ภิกษุ
ผู้ขีณาสพประพฤติในตถาคตหรือในศาสนาของตถาคต.
จบสูกรขาตาสูตรที่ 8

อรรถกถาสูกรขาตาสูตร

คำว่า สูกรขาตายํ คือในที่เร้นที่หมูขุดไว้. เล่ากันว่า
ในเวลาพระกัสสปพุทธเจ้า ถ้ำนั้น เมื่อแผ่นดินงอกขึ้นมาในพุทธันดรหนึ่ง
ก็จมอยู่ในแผ่นดิน. วันหนึ่ง หมูตัวหนึ่ง ขุดคุ้ยดินในที่ใกล้ รอบ ๆ หลังคา
ถ้ำนั้น. เมื่อฝนตกมา ดินก็ถูกชะ จึงปรากฏรอบ ๆ เป็นหลังคา พรานป่า
คนหนึ่งมาพบเข้า จึงคิดว่า แต่ก่อนต้องเป็นที่ที่ท่านผู้มีศีลทั้งหลายเคยใช้
สอยมาแล้วเป็นแน่ เราจะปรับปรุงมัน จึงขนเอาดินโดยรอบออกไป ทำถ้ำ
ให้สะอาด ล้อมรั้วรอบกระท่อม ติดประตูหน้าต่าง โบกปูนขาววาดภาพ

จิตรกรรมจนสำเร็จเป็นอย่างดี แล้วเอาทรายที่เหมือนแผ่นเงินมาเกลี่ยจนทั่ว
บริเวณ ตั้งเตียงและตั้งไว้แล้ว ได้ถวายเพื่อประโยชน์เป็นที่ประทับของพระ-
ผู้มีพระภาคเจ้า ถ้าเป็นของลึก เป็นของที่พึงขึ้นลงได้ คำนั้น พระอานนท์
หมายเอาถ้ำนั้นจึงกล่าวแล้ว. คำว่า การนอบน้อมอย่างยิ่ง เป็นคำ
นปุงสกลิงค์แสดงถึงภาวะ มีคำที่ท่านอธิบายไว้ว่า เป็นผู้ทำความอ่อนน้อม
เป็นอย่างยิ่งแล้ว กำลังเป็นไปอยู่ ย่อมเป็นไป. คำว่า เกษมจากโยคะอัน
ยอดเยี่ยม ได้แก่ ความเป็นพระอรหันต์. คำว่า ผู้มีความเคารพยำเกรง คือ
ผู้มีความเจริญที่สุด คำที่เหลือทุกแห่งมีเนื้อความตื้นทั้งนั้นแล.
จบอรรถกถาสูกรขาตาสูตรที่ 8
จบสูกรขาตาวรรควรรณนาที่ 6

9. ปฐมอุปาทสูตร

อินทรีย์ 5 ไม่เกิดนอกพุทธกาล

[1061] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ 5 เหล่านี้
อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิด จะเกิดขึ้น นอกจาก
ความอุบัติแห่งพระตถาคตอรหันตสัมนาสัมพุทธเจ้า หาเกิดไม่. อินทรีย์ 5
เป็นไฉน คือ สัทธินทรีย์... ปัญญินทรีย์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์
5 เหล่านี้แล อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิด จะเกิดขึ้น
นอกจากความอุบัติแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า หาเกิดไม่.
จบปฐมอุปาทสูตรที่ 9