2-3 หยดที่เขาตักขึ้น กับน้ำที่ไหลไปประจบกัน ไหนจะมากกว่ากัน ภิกษุ
ทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น้ำที่ไหลไปประจบกันมากกว่า
น้ำ 2-3 หยดที่เขาตักขึ้นมีประมาณน้อย เมื่อเทียบกับน้ำที่ไหลไปประจบกัน.
น้ำ 2-3 หยดที่เขาตักขึ้น ย่อมไม่ถึงซึ่งการนับ การเปรียบเทียบ หรือแม้ส่วน
เสี้ยว.
พ. ฉันนั้นเหมือนกัน ภิกษุทั้งหลาย ทุกข์ของบุคคลผู้เป็นอริย-
สาวก ฯลฯ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์
ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบปฐมสัมเภชชสูตรที่ 3

4. ทุติยสัมเภชชสูตร

เปรียบทุกข์ที่หมดไปเท่ากับน้ำในแม่น้ำ

[1750] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนแม่น้ำใหญ่เหล่านี้ คือ
แม่น้ำคงคา ยมุนา อจิรวดี สรภู มหี ย่อมไหลไปไม่ขาดสายในที่ใด
น้ำนั้นพึงถึงความสิ้นไป หมดไป ยังเหลือน้ำ 2-3 หยด เธอทั้งหลายจะ
สำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน เมื่อเทียบน้ำที่ไหลไปประจบกันซึ่งสิ้นไป หมดไป
กับน้ำ 2-3 หยดที่ยังเหลือ ไหนจะมากกว่ากัน ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น้ำที่ไหลไปประจบกันซึ่งสิ้นไป หมดไป มากกว่า
น้ำ 2-3 หยดที่ยังเหลืออยู่ น้อยกว่า เมื่อเทียบกับน้ำที่ไหลไปประจบกัน
ซึ่งสิ้นไปหมดไปแล้ว น้ำ 2-3 หยดที่ยังเหลืออยู่ ย่อมไม่ถึงซึ่งการนับ การ
เปรียบเทียบ หรือแม้ส่วนเสี้ยว.

พ. ฉันนั้นเหมือนกันภิกษุทั้งหลาย ทุกข์ของบุคคลผู้เป็นอริยสาวก
ฯลฯ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ
นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบทุติยสัมเภชชสูตรที่ 4

5. ปฐมปฐวีสูตร

เปรียบทุกข์ที่ยังเหลือเท่ากับก้อนดิน

[1751] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนบุรุษเก็บก้อนดิน
ประมาณเท่าเมล็ดกระเบา 7 ก้อนจากเเผ่นดินใหญ่ เธอทั้งหลายจะสำคัญความ
ข้อนั้นเป็นไฉน ก้อนดินประมาณเท่าเมล็ดกระเบา 7 ก้อน ที่เขาเก็บไว้
กับแผ่นดินใหญ่ ไหนจะมากกว่ากัน ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์
ผู้เจริญ แผ่นดินใหญ่มากกว่า ก้อนดินเท่าเมล็ดกระเบา 7 ก้อนที่เขาเก็บไว้
มีประมาณน้อย เมื่อเทียบกับแผ่นดินใหญ่ ก้อนดินประมาณเท่าเมล็ดกระเบา
7 ก้อนที่เขาเก็บไว้ ย่อมไม่ถึงซึ่งการนับ การเปรียบเทียบ หรือแม้ส่วนเสี้ยว.
พ. ฉันนั้นเหมือนกัน ภิกษุทั้งหลาย ทุกข์ของบุคคลผู้เป็นอริย-
สาวก ฯลฯ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า
นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบปฐมปฐวีสูตรที่ 5