ปฏิปทาอริยสัจ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึง
กระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินี
ปฏิปทา.
จบสังกาสนสูตรที่ 9

อรรถกถาสังกาสนสูตร

พึงทราบอธิบายในสังกาสนสูตรที่ 9.
คำว่า อปริมาณา วณฺณา ได้แก่ อักขระ ไม่มีประมาณ. คำว่า
พยัญชนะ ดังนี้ เป็นไวพจน์ของคำว่า อักขระหาปริมาณมิได้เหล่านั้น.
อีกอย่างหนึ่ง เอกเทศหนึ่ง. เเห่งอักขระ ก็คือชื่อว่า พยัญชนะ คำว่า
การจำแนก คือ การแยก. จริงอยู่ เมื่อสัจจะหนึ่ง ๆ ท่านแสดงให้
พิสดารอยู่ โดยอาการทั้งปวง อักขระเป็นต้น ก็ชื่อว่า ไม่มีที่สุด เพราะ
ฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสแล้วอย่างนี้.
จบอรรถกถาสังกาสนสูตรที่ 9

10. ตถสูตร

ว่าด้วยของจริงแท้ 4 อย่าง

[1697] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สิ่ง 4 อย่างนี้ เป็นของจริงแท้ ไม่
แปรผัน ไม่เป็นอย่างอื่น สิ่ง 4 อย่างเป็นไฉน สิ่งนี้ว่า นี้ทุกข์ นี้เหตุให้
เกิดทุกข์ นี้ความดับทุกข์ นี้ทางให้ถึงความดับทุกข์ เป็นของจริงแท้ ไม่
แปรผัน ไม่เป็นอย่างอื่น สิ่ง 4 อย่างนี้ เป็นของจริงแท้ ไม่แปรผัน ไม่
เป็นอย่างอื่น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึงกระทำ
ความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ
นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบตถสูตรที่ 10
จบธรรมจักกัปปวัตตนวรรคที่ 2