[1610] แม่น้ำเป็นอันมากที่หมู่คือคณะนรชน
อาศัยแล้ว ย่อมไหลไปสู่สาครทะเลหลวง
ซึ่งจะประมาณมิได้ เป็นที่ขังน้ำอย่างใหญ่
มีสิ่งที่น่ากลัวมาก เป็นที่อยู่ของรัตนะ
ฉันใด สายธารแห่งบุญย่อมไหลไปสู่
นรชนผู้เป็นบัณฑิต ผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า
ที่นอน ที่นั่งและเครื่องปูลาด เหมือน
แม่น้ำไหลไปสู่สาคร ฉันนั้นเหมือนกัน.
จบทุติยอภิสันทสูตรที่ 2

อรรถกถาทุติยอภิสันทสูตร

พึงทราบอธิบายในทุติยอภิสันทสูตรที่ 2.
คำว่า มหานที ย่อมไหลเรื่อยไปที่ปากน้ำใด ความว่า ที่ปาก
น้ำใด แม่น้ำใหญ่เหล่านี้ รวมเป็นอันเดียวกัน ไม่มีระหว่าง.
จบอรรถกถาทุติยอภิสันทสูตรที่ 2

3. ตติยอภิสันทสูตร

ห้วงบุญกุศล 4 ประการ

[1611] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ห้วงบุญห้วงกุศลอันเป็นปัจจัยนำมา
ซึ่งความสุข 4 ประการนี้ 4 ประการนี้ไฉน อริยสาวกในธรรมวินัยนี้
ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้าว่า แม้เพราะเหตุนี้ ๆ
พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ฯลฯ เป็นผู้จำแนกธรรม นี้เป็นห้วงบุญห้วง
กุศลอันนำมาซึ่งความสุขประการที่ 1 อีกประการหนึ่ง อริยสาวกประกอบ
ด้วยความเลื่อมในอันไม่หวั่นไหวในพระธรรม... นี้เป็นห้วงบุญห้วงกุศลอัน
นำมาซึ่งความสุขประการที่ 2 อีกประการหนึ่ง อริยสาวกประกอบด้วยความ
เลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระสงฆ์... นี้เป็นห้วงบุญห้วงกุศลอันนำมาซึ่ง
ความสุขประการที่ 3 อีกประการหนึ่ง อริยสาวกเป็นผู้มีปัญญา คือ ประกอบ
ด้วยปัญญา อันเป็นเหตุให้ถึงความเกิดและความดับเป็นอริยะ เป็นไปเพื่อ
ชำแรกกิเลส ให้ถึงความสิ้นทุกข์โดยชอบ นี้เป็นห้วงบุญห้วงกุศลอันเป็น
ปัจจัยนำมาซึ่งความสุขประการที่ 4 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ห้วงบุญห้วงกุศล
อันเป็นปัจจัยนำมาซึ่งความสุข 4 ประการนี้แล.
[1612] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ใคร ๆ จะนับจะประมาณบุญของ
อริยสาวกผู้ประกอบด้วยห้วงบุญห้วงกุศล 4 ประการนี้ว่า ห้วงบุญห้วงกุศล
อันเป็นปัจจัยนำมาซึ่งความสุข มีประมาณเท่านี้ มิใช่กระทำได้โดยง่าย ที่แท้
ห้วงบุญห้วงกุศลย่อมถึงความนับว่า เป็นกองบุญใหญ่ จะนับจะประมาณมิได้
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้ว่า