3. อัญญาตาวินทริยสูตร

อินทรีย์ 3 อีกอย่างหนึ่ง

[898] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ 3 ประการนี้ 3 ประการเป็น
ไฉน คือ อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์ 1 อัญญินทรีย์ 1 อัญญาตาวินทรีย์ 1
อินทรีย์ 3 ประการนี้แล.
จบอัญญาตาวินทริยสูตรที่ 3

อรรถกถาอัญญาตาวินทริยสูตร

อินทรีย์ที่เกิดขึ้นในขณะแห่งโสดาปัตติมรรคของผู้
ปฏิบัติ ที่คิดว่า เราจักรู้สิ่งที่ยังไม่เคยรู้ในสงสารที่มีที่สุดเบื้องต้นอันไม่มีใครรู้
ได้ ชื่อว่า อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์. อินทรีย์ที่เกิดขึ้นในฐานะทั้ง 6
มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ด้วยอาการคือรู้สิ่งที่รู้ทั่วถึงแล้วเหล่านั้นแหละ ชื่อว่า
อัญญินทรีย์. ที่ชื่อว่า อัญญาตาวินทรีย์ ได้แก่ อินทรีย์ที่เกิดขึ้นใน
ธรรมทั้งหลาย ในอรหัตผล ที่รู้ทั่วถึงแล้วเป็นต้น. คำว่า อินทรีย์ นี้
เป็นชื่อของญาณที่เกิดขึ้นด้วยอาการนั้น ๆ ในมรรคผลนั้น ๆ แม้สูตรนี้ ก็มี
เหตุเกิดขึ้นแห่งเนื้อความเหมือนกัน คือในท่ามกลางสงฆ์เกิดถ้อยคำขึ้นว่า
อินทรีย์ที่เป็นโลกุตระ มีเท่าไรหนอแล. ลำดับนั้น เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าจะ
ทรงแสดงอินทรีย์เหล่านั้น จึงตรัสคำเป็นต้นว่า ภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ 3
อย่างเหล่านี้ ดังนี้.
จบอรรถกถาอัญญาตาวินทริยสูตรที่ 3

4. เอกาภิญญาสูตร

ความเป็นพระอริยบุคคลระดับต่าง ๆ

[899] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ 5 ประการนี้ 5 ประการเป็น
ไฉน คือ สัทธินทรีย์ ฯลฯ ปัญญินทรีย์ อินทรีย์ 5 ประการนี้แล.
[900] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นพระอรหันต์ เพราะอินทรีย์
5 ประการนี้เต็มบริบูรณ์ เป็นพระอนาคามีผู้อันตราปรินิพพายี เพราะอินทรีย์
5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระอรหันต์ เป็นพระอนาคามีผู้อุปหัจจปรินิพพายี
เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระอนาคามีผู้อันตราปรินิพพายี เป็น
พระอนาคามีผู้อสังขารปรินิพพายี เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของ
พระอนาคามีผู้อุปหัจจปรินิพพายี เป็นพระอนาคามีผู้สสังขารปรินิพพายี เพราะ
อินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระอนาคามีผู้อสังขารปรินิพพายี เป็นพระ-
อนาคามีผู้อุทธังโสโตอกนิฏฐคามี เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของ
พระอนาคามีผู้สสังขารปรินิพพายี เป็นพระสกทาคามี เพราะอินทรีย์ 5 ยัง
อ่อนกว่าอินทรีย์ของพระอนาคามีผู้อุทธังโสโตอกนิฏฐคามี เป็นพระโสดาบันผู้
เอกพีชี เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระสกทาคามี เป็นพระ-
โสดาบันผู้โกลังโกละ เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระโสดาบัน
ผู้เอกพีชี เป็นพระโสดาบันผู้สัตตักขัตตุปรมะ เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่า
อินทรีย์ของพระโสดาบันผู้โกลังโกละ เป็นพระโสดาบันผู้ธัมมานุสารี เพราะ
อินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระโสดาบันผู้สัตตักขัตตุปรมะ เป็นพระ-
โสดาบันผู้สัทธานุสารี เพราะอินทรีย์ 5 ยังอ่อนกว่าอินทรีย์ของพระโสดาบัน
ผู้ธัมมานุสารี.
จบเอกาภิญญาสูตรที่ 4