อย่างหนึ่งอันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 4 ข้อให้
บริบูรณ์... ธรรม 7 ข้ออันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม
2 ข้อให้บริบูรณ์ มีอยู่หรือหนอ. พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า มีอยู่
ภิกษุทั้งหลาย.
[1403] ภิ. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ธรรมอย่างหนึ่งอันภิกษุ
เจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 4 ข้อให้บริบูรณ์... ธรรม 7
ข้ออันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์
เป็นไฉน.
พ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรมอย่างหนึ่ง คือ สมาธิอันสัมปยุตด้วย
อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังสติปัฎฐาน 4
ให้บริบูรณ์ สติปัฏฐาน 4 อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยัง
โพชฌงค์ 7 ให้บริบูรณ์ โพชฌงค์ 7 อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว
ย่อมยังวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์.
(พึงขยายเนื้อความให้พิสดารเหมือนไวยากรณภาษิตข้างต้น)
จบปฐมภิกขุสูตรที่ 5

6. ทุติยภิกขุสูตร

ว่าด้วยปัญหาของภิกษุหลายรูป

[1404] ครั้งนั้น ภิกษุมากรูปเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่
ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถามภิกษุเหล่านั้นว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม

อย่างหนึ่งอันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 4 ข้อให้
บริบูรณ์... ธรรม 7 ข้ออันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม
2 ข้อให้บริบูรณ์ มีอยู่หรือหนอ ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์
ผู้เจริญ ธรรมของข้าพระองค์ทั้งหลาย มีพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นรากฐาน ฯลฯ
ภิกษุทั้งหลายได้สดับแล้ว จักทรงจำไว้.
พ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรมอย่างหนึ่ง อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำ
ให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 4 ข้อให้บริบูรณ์ . . . ธรรม 7 ข้อ อันภิกษุ
เจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 2 ข้อ ให้บริบูรณ์ มีอยู่.
[1405] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมอย่างหนึ่ง อันภิกษุเจริญแล้ว
กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 4 ข้อให้บริบูรณ์... ธรรม 7 ข้อ อัน
ภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังธรรม 2 ข้อให้บริบูรณ์ เป็นไฉน.
ธรรมอย่างหนึ่ง คือ สมาธิอันสัมปยุตด้วยอานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว
กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังสติปัฏฐาน 4 ข้อให้บริบูรณ์ สติปัฏฐาน 4 อัน
ภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังโพชฌงค์ 7 ให้บริบูรณ์ โพชฌงค์
7 อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมยังวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์ ฯลฯ
จบทุติยภิกขุสูตรที่ 6

7. สังโยชนสูตร

เจริญอานาปานสติเพื่อสมาธิเพื่อละสังโยชน์

[1406] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมาธิอันสัมปยุตด้วยอานาปานสติ
อันภิกษุเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อละสังโยชน์.