[1077] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็โพธิปักขิยธรรมเป็นไฉน คือ
สัทธินทรีย์เป็นโพธิปักขิยธรรม ย่อมเป็นไปเพื่อความตรัสรู้ ฯลฯ ปัญญินทรีย์
เป็นโพธิปักขิยธรรม ย่อมเป็นไปเพื่อความตรัสรู้.
[1078] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้ของพวกอสูรชนิดใดชนิดหนึ่ง
ต้นจิตตปาฏลี โลกกล่าวว่าเป็นยอดของต้นไม้เหล่านี้ แม้ฉันใด โพธิปักขิย-
ธรรมเหล่าใดเหล่าหนึ่ง ปัญญินทรีย์ บัณฑิตกล่าวว่าเป็นยอดแห่งโพธิปักขิย-
ธรรมเหล่านั้น เพราะเป็นไปเพื่อความตรัสรู้ ฉันนั้นเหมือนกัน.
จบตติยรุกขสูตรที่ 9
10. จตุตถรุกขสูตร
ปัญญินทรีย์เป็นยอดแห่งโพธิปักขิยธรรม
[1079] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้ของพวกครุฑชนิดใดชนิดหนึ่ง
ต้นโกฏสิมพลี (ไม้งิ้วป่า) โลกกล่าวว่าเป็นยอดของต้นไม้เหล่านั้น แม้ฉันใด
โพธิปักขิยธรรมเหล่าใดเหล่าหนึ่ง ปัญญินทรีย์ บัณฑิตกล่าวว่าเป็นยอดแห่ง
โพธิปักขิยธรรมเหล่านั้น เพราะเป็นไปเพื่อความตรัสรู้ ฉันนั้นเหมือนกัน.
[1080] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โพธิปักขิยธรรมเป็นไฉน คือ
สัทธินทรีย์เป็นโพธิปักขิยธรรม ย่อมเป็นไปเพื่อความตรัสรู้ ฯลฯ ปัญญินทรีย์
เป็นโพธิปักขิยธรรม ย่อมเป็นไปเพื่อความตรัสรู้.
[1081] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้ของพวกครุฑชนิดใดชนิดหนึ่ง
ต้นโกฏสิมพลี โลกกล่าวว่าเป็นยอดของต้นไม้เหล่านั้น แม้ฉันใด โพธิ-
ปักขิยธรรมเหล่าใดเหล่าหนึ่ง ปัญญินทรีย์ บัณฑิตกล่าวว่าเป็นยอดแห่ง
โพธิปักขิยธรรมเหล่านั้น เพราะเป็นไปเพื่อความตรัสรู้ ฉันนั้นเหมือนกัน
จบจตุตถรุกขสูตรที่ 10
จบโพธิปักขิยวรรคที่ 7
อรรถกถาโพธิปักขิยวรรคที่ 7
ในโพธิปักขิยวรรคที่ 7. ผล 7 อย่าง เป็นส่วนเบื้องต้น บรรดา
ผลทั้ง 7 อย่างนั้น ผล 2 อย่างในหนหลัง ทำให้เป็นต้นแล้ว ก็เป็นของ
เจือกัน. คำที่เหลือในพระสูตรนี้ และคำทั้งหมดนอกจากนี้ ล้วนแต่ตื้น
ทั้งนั้นแล.
จบอรรถกถาโพธิปักขิยวรรคที่ 7
จบอรรถกถาอินทริยสังยุตที่ 4
อินทริยสังยุต คังคาทิเปยยาลที่ 8*
อานิสงส์แห่งการเจริญอินทรีย์ 5
[1082] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำคงคาไหลไปสู่ทิศปราจีน หลั่ง
ไปสู่ทิศปราจีน บ่าไปสู่ทิศปราจีน แม้ฉันใด ภิกษุเจริญอินทรีย์ 5 กระทำ
ให้มากซึ่งอินทรีย์ 5 ย่อมเป็นผู้น้อมไปสู่นิพพาน โน้มไปสู่นิพพาน โอนไป
นิพพาน ฉันนั้นเหมือนกัน.
* คังคาทิเปยยาลที่ 8 ไม่มีอรรถกถาแก้.