3. ภิกขุสูตร¹

ว่าด้วยภิกษุทูลถามเรื่องเวทนา

[438] ครั้งนั้นแล ภิกษุรูปหนึ่งเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า
ถึงที่ประทับ ฯลฯ ครั้นแล้วได้ทูลถาม พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์
ผู้เจริญ เวทนาเป็นไฉนหนอ ความเกิดขึ้นแห่งเวทนาเป็นไฉน ปฏิปทา
เครื่องให้ถึงความเกิดขึ้นแห่งเวทนาเป็นไฉน ความดับแห่งเวทนาเป็นไฉน
ปฏิปทาเครื่องให้ถึงความดับแห่งเวทนาเป็นไฉน อะไรเป็นคุณแห่งเวทนา
อะไรเป็นโทษแห่งเวทนา อะไรเป็นอุบายเครื่องสลัดออกแห่งเวทนา. พระ
ผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเวทนา 3 เหล่านี้ คือ สุขเวทนา
ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา นี้เราเรียกว่าเวทนา เพราะผัสสะเกิด
เวทนาจึงเกิด ตัณหาเป็นปฏิปทาเครื่องให้ถึงเหตุเกิดแห่งเวทนา เพราะ
ผัสสะดับเวทนาจึงดับ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 นี้แหละ คือ สัมมา-
ทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ เป็นปฏิปทาเครื่องให้ถึงความดับแห่งเวทนา สุข
โสมนัสเกิดนี้เพราะอาศัยเวทนาอันใด นี้เป็นคุณแห่งเวทนา เวทนาอันใด
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา นี้เป็นโทษแห่งเวทนา
ความกำจัด ความละฉันทราคะในเวทนา นี้เป็นอุบายเครื่องสลัดออกแห่ง
เวทนา.
จบ ภิกขุสูตรที่ 3
1. สูตรที่ 3 - 10 ไม่มีอรรถกถาแก้

4. ปุพพสูตร

ว่าด้วยความคิดเกิดขึ้นเมื่อก่อนตรัสรู้

[439] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อก่อนแต่ตรัสรู้ ครั้งยังมิได้
ตรัสรู้ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่ เราได้มีความคิดอย่างนี้ว่า เวทนาเป็นไฉนหนอ
ความเกิดขึ้นแห่งเวทนาเป็นไฉน ปฏิปทาเครื่องให้ถึงความเกิดขึ้นแห่ง
เวทนาเป็นไฉน ความดับแห่งเวทนาเป็นไฉน ปฏิปทาเครื่องให้ถึงความดับ
แห่งเวทนาเป็นไฉน อะไรเป็นคุณแห่งเวทนา อะไรเป็นโทษแห่งเวทนา
อะไรเป็นอุบายเครื่องสลัดออกแห่งเวทนา. เราได้มีความคิดอย่างนี้ว่า
เวทนา 3 นี้ เหล่านี้ คือ สุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา
นี้เราเรียกว่าเวทนา เพราะผัสสะเกิด เวทนาจึงเกิด ตัณหาเป็นปฏิปทา
เครื่องให้ถึงความเกิดขึ้นแห่งเวทนา ฯลฯ ความกำจัด ความละฉันทราคะ
ในเวทนา นี้เป็นอุบายเครื่องสลัดออกแห่งเวทนา.
จบ ปุพพสูตรที่ 4

5. ญาณสูตร

ว่าด้วยความรู้แท้ในเรื่องเวทนา

[440] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย จักษุ ญาณ ปัญญา วิชชา แสง
สว่างได้เกิดขึ้นแก่เรา ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาก่อนว่า นี้เวทนา . . .
นี้ความเกิดขึ้นแห่งเวทนา. . . นี้ปฏิปทาเครื่องให้ถึงความเกิดขึ้นแห่งเวทนา
. . . นี้ความดับแห่งเวทนา . . . นี้ปฏิปทาเครื่องให้ถึงความดับแห่งเวทนา
นี้เป็นคุณแห่งเวทนา . . . นี้เป็นโทษแห่งเวทนา ...นี้เป็นอุบายเครื่อง
สลัดออกแห่งเวทนา.
จบ ญาณสูตรที่ 5