9. อสังขตสังยุต

วรรคที่ 1

ว่าด้วยอสังขตะและทางให้ถึงอสังขตะ

[674] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน
อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี ณ ที่นั้นแล พระผู้มี
พระภาคเจ้าตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุทั้งหลาย
เหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจะแสดงอสังขตะและทางที่จะให้ถึงอสังขตะแก่เธอ
ทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็อสังขตะเป็นไฉน.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ ความสิ้นโมหะ
นี้เรียกว่าอสังขตะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
กายคตาสติ นี้เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อสังขตะ
เราแสดงแล้วแก่เธอทั้งหลาย ทางที่จะให้ถึงอสังชตะเราแสดงแล้วแก่เธอ
ทั้งหลาย ดังนี้แล. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กิจใดอันศาสดาผู้แสวงหาประโยชน์
เกื้อกูล ผู้อนุเคราะห์พึงกระทำแก่สาวกทั้งหลาย กิจนั้นอันเราอาศัยความ
อนุเคราะห์ กระทำแล้วแก่เธอทั้งหลาย ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นั่นโคนไม้
นั้นเรือนว่าง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงเพ่ง อย่าประมาท อย่าได้
เป็นผู้เดือดร้อนในภายหลังเลย นี้เป็นอนุศาสนีของเราเพื่อเธอทั้งหลาย.
1. วรรคที่ 1 - 2 แห่งอสังขตสังยุต อรรถกถาแก้รวม ๆ กัน.

[675] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจะแสดงอสังขตะและทางที่จะ
ให้ถึงอสังขตะแก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ก็อสังขตะเป็นไฉน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ
นี้เรียกว่าอสังขตะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน
สมถะและวิปัสสนานี้เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ ฯลฯ
[676] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย. ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
สมาธิที่มีทั้งวิตกวิจาร สมาธิที่ไม่มีวิตก มีแต่วิจาร สมาธิที่ไม่มีทั้งวิตกวิจาร
นี้เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[677] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน
สุญญตสมาธิ อนิมิตตสมาธิ อัปปณิหิตสมาธิ นี้เรียกว่าทางที่จะให้ถึง
อสังขตะ.
[678] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
สติปัฏฐาน 4 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[679] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
สัมมัปปธาน 4 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[680] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
อิทธิบาท 4 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[681] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
อินทรีย์ 5 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.

[682] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
พละ 5 นี้เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[683] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
โพชฌงค์ 7 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
[684] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ทางที่จะให้ถึงอสังขตะเป็นไฉน.
อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 นี้ เรียกว่าทางที่จะให้ถึงอสังขตะ.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อสังขตะเราแสดงแล้วแก่เธอทั้งหลาย ทางที่
จะให้ถึงอสังขตะเราแสดงแล้วแก่เธอทั้งหลาย ดังนี้แล. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
กิจใดอันศาสดาผู้แสวงหาประโยชน์เกื้อกูล ผู้อนุเคราะห์พึงกระทำแก่สาวก
ทั้งหลาย กิจนั้นเราอาศัยความอนุเคราะห์ กระทำแล้วแก่เธอทั้งหลาย.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นั้นโคนไม้ นั่นเรือนว่าง. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
เธอทั้งหลายจงเพ่ง อย่าประมาท อย่าได้เป็นผู้เดือดร้อนในภายหลังเลย
นี้เป็นอนุศาสนีของเราเพื่อเธอทั้งหลาย.
จบ วรรคที่ 1

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. กายคตาสติสูตร 2. สมถวิปัสสนาสูตร 3. วิตักกสูตร
4. สุญญตสูตร 5. สติปัฏฐานสูตร 6. สัมมัปปธานสูตร 7. อิทธิปาท-
สูตร 8. อินทรียสูตร 9. พลสูตร 10. โพชฌงคสูตร 11. มรรคสูตร.