อรรถกถาโยธาชีวสูตรที่ 2

ในโยธาชีวสูตรที่ 3 พึงทราบ วินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า โยธาชีโว ความว่า ผู้เลี้ยงชีพด้วยการรบ ( นักรบอาชีพ)
พระธรรมสังคาหกเถระตั้งชื่อไว้อย่างนี้. บทว่า อุสฺสหติ วายมติ ได้
แก่ทำความอุตสาหะพยายาม. บทว่า ปริยาปาเทนฺติ ได้แก่ให้ถึงความตาย
บทว่า ทุกฺกฏํ ได้แก่ทำจิตไว้ไม่ดี. บทว่า ทุปฺปณิหิตํ ได้แก่ตั้งจิตไว้ไม่ดี
บทว่า สรชิโต นาม นิรโย ความว่า แม้นรกชื่อสรชิตนี้ ก็มิได้เป็น
นรกหนึ่งต่างหาก แต่เป็นส่วนหนึ่งของอเวจีนั่นเอง ที่พวกนักรบอาชีพ
ผูกสอดอาวุธ 5 อย่าง ถือโล่ ขึ้นช้างม้ารถเหมือนรบอยู่ในสนามรบ
หมกไหม้อยู่ ข้อนี้ท่านกล่าวหมายเอานรกนั้น.
จบ อรรถกถาโยธาชีวสูตรที่ 3

4. หัตถาโรหสูตร

ว่าด้วยปัญหาของนายทหารช้าง

[595] ครั้งนั้นแล นายทหารช้างได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า
ถึงที่ประทับ ฯลฯ จนตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป.
จบ หัตถาโรหสูตรที่ 4

5. อัสสาโรหสูตร

ว่าด้วยปัญหาของนายทหารม้า

[596] ครั้งนั้นแล นายทหารม้าเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า
ถึงที่ประทับ ถวายบังคมแล้วนั่งอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูล
ถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ได้สดับคำ
ของทหารม้า ทั้งอาจารย์และปาจารย์ก่อน ๆ พูดกันว่า ทหารม้าคนใด
อุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่นฆ่าผู้นั้นซึ่งกำลังอุตสาหะพยายามให้
ถึงความตาย ทหารม้าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดา
เหล่าสรชิต ในข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่ากระไร พระผู้มีพระภาคเจ้า
ตรัสว่า อย่าเลยของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถามเราถึงข้อนี้เลย แม้ครั้งที่ 2
ฯลฯ แม้ครั้งที่ 3 นายทหารม้าได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่
พระองค์ผ้เจริญ ข้าพระองค์ได้สดับคำของทหารม้าทั้งอาจารย์และปาจารย์
คนก่อน ๆ พูดกันว่า ทหารม้าคนใดอุตสาหะพยายามในสงคราม คนอื่น
ฆ่าผู้นั้นเมื่อตายไป ย่อมเข้าถึงความเป็นสหายของเทวดาเหล่าสรชิต ใน
ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่ากระไร พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า แน่ะ
นาย เราห้ามไม่ได้แน่แล้วว่า อย่าเลยนาย ของดข้อนี้เสียเถิด อย่าถาม
เราถึงข้อนี้เลย แต่เราจักพยากรณ์ให้ท่าน แน่ะนาย ทหารม้าคนใดอุตสาหะ
พยายามในสงคราม ผู้นั้นยึดหน่วงจิตกระทำไว้ไม่ดี ตั้งจิตไว้ไม่ดีก่อนว่า
สัตว์เหล่านี้จงถูกฆ่า จงถูกแทง จงขาดสูญ จงพินาศ หรือว่า จงอย่า
มีคนอื่นฆ่าผู้นั้นซึ่งกำลังอุตสาหะพยายามให้ถึงความตาย ทหารม้าผู้นั้น
เมื่อตายไป ย่อมบังเกิดในนรกชื่อสรชิต อนึ่ง ถ้าเขามีความเห็นว่า ทหารม้า