5. สามัณฑกสังยุต
1. สามัณฑกสูตร
ว่าด้วยปัญหาเรื่องนิพพาน
[513] สมัยหนึ่ง ท่านพระสารีบุตรอยู่ ณ ฝั่งแม่น้ำคงคาใกล้
อุกกเจลนคร แคว้นวัชชี ครั้งนั้น ปริพาชกชื่อ สามัณฑกะ เข้าไปหา
ท่านพระสารีบุตรถึงที่อยู่ ได้ปราศรัยกับท่านพระสารีบุตร ครั้นผ่านการ
ปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว
ได้ถามท่านพระสารีบุตรว่า ดูก่อนท่านสารีบุตร ที่เรียกว่า นิพพาน ๆ
ดังนี้ นิพพานเป็นไฉนหนอ. ท่านพระสารีบุตรตอบว่า ดูก่อนผู้มีอายุ
ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ ความสิ้นโมหะ นี้เรียกว่า นิพพาน.
ป. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคามีอยู่หรือ ปฏิปทามีอยู่หรือเพื่อ
กระทำนิพพานนั้นให้แจ้ง.
สา. มีอยู่ ผู้มีอายุ.
ป. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคาเป็นไฉน ปฏิปทาเป็นไฉนเพื่อ
กระทำนิพพานนั้นให้แจ้ง.
สา. ดูก่อนผู้มีอายุ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 คือความเห็น
ชอบ ฯลฯ. ตั้งใจชอบ นี้แลเป็นมรรคา เป็นปฏิปทาเพื่อกระทำนิพพาน
นั้นให้แจ้ง.
ป. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ มรรคาดีนัก ปฏิปทาดีนัก เพื่อกระทำ
นิพพานนั้นให้แจ้ง และเพียงพอเพื่อความไม่ประมาท นะท่านสารีบุตร ฯลฯ
( เหมือนกับในชัมพุขาทกสังยุต )
จบ สามัณฑกสูตรที่ 1
16. ทุกรปัญหาสูตร
1ว่าด้วยปัญหาเรื่องสิ่งที่ทำได้ยาก
[514] ดูก่อนท่านสารีบุตร อะไรหนอเป็นการยากที่จะกระทำ
ได้ในธรรมวินัยนี้.
สา. บรรพชา ผู้มีอายุ.
ป. ดูก่อนภิกษุผู้มีอายุ ก็สิ่งอะไรอันบุคคลผู้บวชแล้วกระทำได้
โดยยาก.
สา. ความยินดียิ่ง ผู้มีอายุ.
ป. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็สิ่งอะไรอันภิกษุผู้ยินดียิ่งแล้วกระทำได้
โดยยาก.
สา. การปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม ผู้มีอายุ.
ป. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็ภิกษุผู้ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมแล้ว
จะพึงเป็นพระอรหันต์ได้นานเพียงไร.
สา. ไม่นานนัก ผู้มีอายุ.
จบ ทุกกรปัญหาสูตรที่ 16
อรรถกถาสัมัณฑกสังยุต
แม้ในสามัณฑกสังยุต พึงทราบเนื้อความโดยนัยนี้แล2.
จบ อรรถกถาสามัณฑกสัยุต
รวมพระสูตรในสังยุตนี้ เช่นเดียวกับในสังยุตก่อน (คือชัมพุขาทกสังยุต)
จบ สามัณฑกสังยุต
1. สูตรที่ 2-15 เหมือนในชัมพุขาทกสังยุต
2. โดยนัยเดียวกับ อรรถกถาแห่งสูตรทั้งหลายในชัมพุขาทกสังยุต