13. ภวปัญหาสูตร
ว่าด้วยปัญหาเรื่องภพ
[509] ดูก่อนท่านสารีบุตร ที่เรียกว่า ภพ ๆ ดังนี้ ภพเป็น
ไฉนหนอ.
สา. ดูก่อนผู้มีอายุ ภพ 3 เหล่านี้ คือ กามภพ รูปภพ อรูปภพ
ภพ 3 เหล่านี้แล.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคามีอยู่หรือ ปฏิปทามีอยู่หรือ เพื่อ
กำหนดรู้ภพเหล่านั้น.
สา. มีอยู่ ผู้มีอายุ.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคาเป็นไฉน ปฏิปทาเป็นไฉน เพื่อ
กำหนดรู้ภพเหล่านั้น.
สา. ดูก่อนผู้มีอายุ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 คือ ความ
เห็นชอบ ฯลฯ จงใจชอบ นี้แลเป็นบรรดา เป็นปฏิปทา เพื่อกำหนด
รู้ภพเหล่านั้น.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ มรรคาดีนัก ปฏิปทาดีนัก เพื่อกำหนด
รู้ภพเหล่านั้น และเพียงพอเพื่อความไม่ประมาท นะท่านสารีบุตร.
จบ ภวปัญหาสูตรที่ 13
14. ทุกขปัญหาสูตร
ว่าด้วยปัญหาเรื่องทุกข์
[510] ดูก่อนท่านสารีบุตร ที่เรียกว่า ทุกข์ ดังนี้ ทุกข์
เป็นไฉนหนอ.
สา. ดูก่อนผู้มีอายุ สภาพทุกข์ 3 ประการนี้ คือ สภาพทุกข์คือ
ทุกข์ สภาพทุกข์คือสังขาร สภาพทุกข์คือความแปรปรวน สภาพทุกข์ 3
ประการนี้แล.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคามีอยู่หรือ ปฏิปทามีอยู่หรือ เพื่อ
กำหนดรู้สภาพทุกข์เหล่านั้น.
สา. มีอยู่ ผู้มีอายุ.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ ก็มรรคาเป็นไฉน ปฏิปทาเป็นไฉน เพื่อ
กำหนดรู้สภาพทุกข์เหล่านั้น.
สา. ดูก่อนผู้มีอายุ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8 คือความเห็น
ชอบ ฯลฯ ตั้งใจชอบ นี้แลเป็นมรรคา เป็นปฏิปทา เพื่อกำหนดรู้สภาพ
ทุกข์เหล่านั้น.
ช. ดูก่อนท่านผู้มีอายุ มรรคาดีนัก ปฏิปทาดีนัก เพื่อกำหนด
รู้สภาพทุกข์เหล่านั้น และเพียงพอเพื่อความไม่ประมาท นะท่านสารีบุตร.
จบ ทุกขปัญหาสูตรที่ 14
อรรถกถาทุกขปัญหาสูตรที่ 14
บทว่า ทุกฺขตา คือสภาพแห่งทุกข์ในบทเป็นอาทิว่า ทุกฺขทุกฺขตา
ได้แก่ สภาพแห่งทุกข์กล่าวคือทุกข์ ชื่อว่า ทุกฺขตา. แม้ในสองบทที่เหลือ
ก็นัยนี้เหมือนกัน.
จบ อรรถกถาทุกขปัญหาสูตรที่ 14