อรรถกถาพาหิรอนิจจสูตรที่ 4

ในพาหิรอนิจจสูตรที่ 4 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
รูป กลิ่น รส โผฏฐัพพะ มีสมุฏฐาน 4 สัททรูป มีสมุฏฐาน 2.
บทว่า ธมฺมา ได้แก่ธรรมารมณ์อันเป็นไปในภูมิ 3 บทว่า ธมฺมา
แม้นี้ พระองค์ตรัสไว้ด้วยอำนาจของผู้จะตรัสรู้ ในเมื่อพระองค์ตรัสแสดง
ลักษณะ 3 ในอายตนะภายนอก 6.
จบ อรรถกถาพาหิรอนิจจสูตรที่ 4

5. พาหิรทุกขสูตร

ว่าด้วยความเป็นทุกข์แห่งอายตนะภายนอก

[ 5 ] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย รูปเป็นทุกข์ สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้น
เป็นอนัตตา สิ่งใดเป็นอนัตตา สิ่งนั้นท่านทั้งหลายพึงเห็นด้วยปัญญาอัน
ชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า นั่นไม่ใช่ของเรา เราไม่เป็นนั่น นั่นไม่
ใช่ตัวตนของเรา. เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ เป็นทุกข์
สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา สิ่งใดเป็นอนัตตา สิ่งนั้นท่านทั้งหลาย
พึงเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า นั่นไม่ใช่ของเรา
เราไม่เป็นนั่น นั่นไม่ใช่ตัวตนของเรา....
จบ พาหิรทุกขสูตรที่ 5

6. พาหิรอนัตตสูตร

ว่าด้วยความเป็นอนัตตาแห่งอายตนะภายนอก

[ 6 ] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย รูปเป็นอนัตตา สิ่งใดเป็นอนัตตา
สิ่งนั้นท่านทั้งหลายพึงเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า
นั่นไม่ใช่ของเรา เราไม่เป็นนั่น นั่นไม่ใช่ตัวตนของเรา. เสียง กลิ่น
รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ เป็นอนัตตา สิ่งใดเป็นอนัตตา สิ่งนั้น
ท่านทั้งหลายพึงเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า นั่นไม่
ใช่ของเรา เราไม่เป็นนั่น นั่นไม่ใช่ตัวตนของเรา . . . .
จบ พาหิรอนัตตสูตรที่ 6

อรรถกถาพาหิรทุกขสูตรที่ 5 - พาหิรอนัตตสูตรที่ 6

ในสูตรที่ 5 และสูตรที่ 6 มีนัยเช่นที่กล่าวแล้วในสูตรที่ 2 และ
สูตรที่ 3 นั่นแล.
จบ อรรถกถาพาหิรทุกขสูตรที่ 5 - พาหิรอนัตตสูตรที่ 6

7. อตีตานาคตปัจจุปันนานิจจสูตร¹

ว่าด้วยความเป็นอนิจจังแห่งอายตนะภายในทั้งสามกาล

[ 7 ] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย จักษุที่เป็นอดีตและอนาคต เป็นของ
ไม่เที่ยง จะกล่าวไปไยถึงจักษุอันเป็นปัจจุบันเล่า อริยสาวกผู้ได้สดับแล้ว
เห็นอยู่อย่างนี้ ย่อมไม่มีเยื่อใยในจักษุที่เป็นอดีต ไม่เพลิดเพลินจักษุที่
1. อรรถกถาสูตรที่ 7 - 10 แก้รวมกันไว้ท้ายสูตรที่ 10.