23. เอกันตสุขีสูตร

ว่าด้วยอัตตาที่มีสุขโดยส่วนเดียว

[454] ฯลฯ อัตตาที่มีสุขโดยส่วนเดียว หลังจากตายไปแล้ว
ย่อมไม่สลายไป. ฯลฯ
จบ เอกันตสุขีสูตร

อรรถกถาเอกันตสุขีสูตรที่ 23

บทว่า เอกนฺตสุขี ได้แก่ ทิฏฐิที่เกิดขึ้นแก่บุคคลผู้ได้ฌาน
ผู้ใช้ตักกะ (เป็นนักตักกวิทยา) และผู้ระลึกชาติได้.
อธิบายว่า ทิฏฐิอย่างนี้ (อัตตามีสุขโดยส่วนเดียว) ย่อมเกิดขึ้น
แม้แก่บุคคลผู้ได้ฌาน ใส่ใจถึงอัตตภาพที่มีสุขส่วนเดียวในอดีต.
สำหรับบุคคลผู้ใช้ตักกะ ทิฏฐิย่อมเกิดขึ้น (อย่างนี้) ว่า ในปัจจุบัน
เรามีสุขโดยส่วนเดียว. ฉันใด แม้ในอนาคต เราก็จักเป็นผู้มีสุขโดย
ส่วนเดียว ฉันนั้น.
ทิฏฐิอย่างนี้ย่อมเกิดขึ้น แม้แก่บุคคลผู้ระลึกชาติได้ คือระลึกถึง
ภาวะที่เป็นสุขได้ถึง 7-8 ภพ.
จบ อรรถกถาเอกันตสุขีสูตรที่ 23

24. เอกันตทุกขีสูตร

ว่าด้วยอัตตาที่มีทุกข์โดยส่วนเดียว

[455] อัตตาที่มีทุกข์โดยส่วนเดียว หลังจากตายไปแล้ว
ย่อมไม่สลายไป ฯลฯ.
จบ เอกันตทุกขีสูตร

อรรถกถาเอกันตทุกขีสูตรที่ 24

แม้ในบทว่า เอกนฺตทุกฺขี เป็นต้น ก็มีนัยนี้เหมือนกัน
จบ อรรถกถาเอกันตทุกขีสูตร

25. เอกันตสุขทุกขีสูตร

ว่าด้วยอัตตาที่มีทั้งสุขและทั้งทุกข์

[456] ฯลฯ อัตตาที่มีทั้งสุขทั้งทุกข์ หลังจากตายไปแล้ว
ย่อมไม่สลายไป ฯลฯ
จบ เอกันตสุขทุกขีสูตร

26. อทุกขมสุขีสูตร

ว่าด้วยอัตตาที่ไม่มีทั้งทุกข์ทั้งสุข

[457] อัตตาไม่มีทั้งทุกข์ทั้งสุข หลังจากตายไปแล้ว ย่อม
ไม่สลายไป ฯลฯ ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
ธรรมของข้าพระองค์ทั้งหลาย มีพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นรากฐาน.
ภ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อรูปมีอยู่ เพราะถือมั่นรูป เพราะ
ยืดมั่นรูป จึงเกิดทิฏฐิขึ้นอย่างนี้ว่า อัตตาที่ไม่มีทั้งทุกข์ทั้งสุข หลังจาก
ตายไปแล้ว ย่อมไม่สลายไป เมื่อเวทนามีอยู่ ฯลฯ เมื่อสัญญามีอยู่ ฯลฯ
เมื่อสังขารมีอยู่ ฯลฯ เมื่อวิญญาณมีอยู่ เพราะถือมั่นวิญญาณ เพราะ
ยึดมั่นวิญญาณ จึงเกิดทิฏฐิขึ้นอย่างนี้ว่า อัตตาไม่มีทั้งทุกข์ทั้งสุข
หลังจากตายไปแล้ว ย่อมไม่สลายไป.