2. ราธสังยุต

ปฐมวรรคที่ 1

1. มารสูตร

ว่าด้วยขันธมาร

[366] กรุงสาวัตถี. ครั้งนั้นแล ท่านพระราธะได้เข้าไปเฝ้า
พระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว
นั่ง ณ ที่สมควร ส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญที่เรียกว่า มาร มาร ดังนี้ ด้วยเหตุมีประมาณ
เท่าไรหนอแล จึงเรียกว่ามาร ?
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ดูก่อนราธะ เมื่อรูปมีอยู่ มาร
(ความตาย) จึงมี ผู้ทำให้ตายจึงมี ผู้ตายจึงมี เพราะฉะนั้นแหละราธะ
เธอจงพิจารณาเห็นรูปว่า เป็นมาร เป็นผู้ทำให้ตาย เป็นผู้ตาย เป็นโรค.
เป็นหัวฝี เป็นลูกศร เป็นความทุกข์ เป็นตัวทุกข์ บุคคลเหล่าใดพิจารณา
เห็นรูปนั้นอย่างนี้ บุคคลเหล่านั้นชื่อว่าย่อมเห็นชอบ เมื่อเวทนามีอยู่
ฯลฯ เมื่อสัญญามีอยู่ ฯลฯ เมื่อสังขารมีอยู่ ฯลฯ เมื่อวิญญาณมีอยู่
มารจึงมี ผู้ทำให้ตายจึงมี ผู้ตายจึงมี เพราะฉะนั้นแหละราธะ เธอจง
พิจารณาเห็นวิญญาณว่าเป็นมาร เป็นผู้ทำให้ตาย เป็นผู้ตาย เป็นโรค
เป็นหัวฝี เป็นลูกศร เป็นความทุกข์ เป็นตัวทุกข์ บุคคลเหล่าใดเห็น
วิญญาณนั้นอย่างนี้ บุคคลเหล่านั้นชื่อว่า ย่อมเห็นชอบ.

รา. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ความเห็นชอบมีประโยชน์อย่างไร
พระเจ้าข้า ?
ภ. ดูก่อนราธะ ความเห็นชอบมีประโยชน์ให้้เบื่อหน่าย.
รา. ความเบื่อหน่ายมีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ?
ภ. ดูก่อนราธะ ความเบื่อหน่ายมีประโยชน์ให้คลายกำหนัด.
รา. ก็ความคลายกำหนัดเล่า มีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ?
ภ. ดูก่อนราธะ ความคลายกำหนัดมีประโยชน์ให้หลุดพ้น.
รา. ความหลุดพ้นเล่า มีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ?
ภ. ดูก่อนราธะ ความหลุดพ้นมีประโยชน์เพื่อนิพพาน.
รา. นิพพานเล่า มีประโยชน์อย่างไร พระเจ้าข้า ?
ภ. ดูก่อนราธะ เธอถามเลยปัญหาไปเสียแล้ว เธอไม่อาจถือเอา
ที่สุดของปัญหาได้ ดูก่อนราธะ อันพรหมจรรย์เป็นคุณชาติหยั่งลงสู่
นิพพาน มีนิพพานเป็นที่สุด อันกุลบุตรย่อมอยู่ประพฤติแล.
จบ มารสูตร

อรรถกถาราธสังยุต

อรรถกถามารสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในมารสูตรที่ 1 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า มาโร วา อสฺส ความว่า ความตายพึงมี.