บทว่า อนุฏฺฐิตา ได้แก่ ตั้งมั่นแล้ว. บทว่า ปริจิตา ได้แก่ สั่งสม
โดยรอบ. บทว่า สุสมาทฺธา ได้แก่ มีจิตพากเพียรด้วยดี.
จบอรรถกถากุลสูตรที่ 3

4. โอกขาสูตร

ว่าด้วยการให้ทาน

[667] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อราม
ของท่านอนาถบิณฑิตเศรษฐี กรุงสาวัตถี... พระผู้มีพระภาคเจ้าได้
ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดพึงให้ทานประมาณ 100 หม้อใหญ่ใน
เวลาเช้า ผู้ใดพึงให้ทานประมาณ 100 หม้อใหญ่ในเวลาเที่ยง ผู้ใดพึง
ให้ทานประมาณ 100 หม้อใหญ่ในเวลาเย็น ผู้ใดพึงเจริญเมตตาจิตใน
เวลาเช้า โดยที่สุดแม้เพียงชั่วการหยดน้ำมันแห่งแม่โค หรือผู้ใดพึงเจริญ
เมตตาจิตในเวลาเที่ยง โดยที่สุดแม้เพียงชั่วการหยดน้ำมันแห่งแม่โค หรือ
ผู้ใดพึงเจริญเมตตาจิตในเวลาเย็น โดยที่สุดแม้เพียงชั่วการหยดน้ำมันแห่ง
แม่โค การเจริญเมตตาจิตนี้มีผลมากกว่าทานที่บุคคลให้แล้ว 3 ครั้ง
ในวันหนึ่งนั้น เพราะเหตุดังนี้นั้น เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ว่า เรา
จักเจริญเมตตาเจโตวิมุตติ กระทำให้มาก กระทำให้เป็นประดุจยาน
กระทำให้เป็นที่ตั้งอาศัย ให้มั่นคง สั่งสม ปรารภด้วยดี ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้แหละ.
จบโอกขาสูตรที่ 4

อรรถกถาโอกขาสูตรที่ 4

ในโอกขาสูตรที่ 4 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า โอกฺขาสตํ ได้แก่ หม้อปากกว้าง 100 หม้อ. บทว่า ทานํ
ทเทยฺย ความว่า พึงให้ทานหม้อใหญ่เต็มด้วยโภชนะประณีต 100 หม้อ.
บาลีว่า อุกฺกาสตํ ดังนี้ก็มี. ความของบาลีนั้นว่า ประทีปด้าม 100 ดวง
อธิบายว่า พึงถวายทานเต็มด้วยรัตนะ 7 ตลอดสถานที่ร้อยเท่าจากสถาน
ที่ที่แสงสว่างของประทีปดวงหนึ่งแผ่ไปถึง. บทว่า คทฺทูหนมตฺตํ ได้แก่
เพียงการหยดน้ำนมแห่งแม่โค อธิบายว่า เพียงการบีบหัวนมแม่โคครั้ง
เดียว. อีกอย่างหนึ่ง อธิบายว่า เพียงสละกลิ่น คือเพียงใช้ 2 นิ้วจับ
ก้อนของหอมสูดดมครั้งเดียว. ก็ตลอดกาลแม้เพียงนี้ ผู้ใดสามารถเจริญ
เมตตาจิต แผ่ประโยชน์เกื้อกูลไปในสรรพสัตว์ในโลกธาตุทั้ง 4 ซึ่งหา
ประมาณมิได้ โดยกำหนดเอาห้องบริเวณและอุปจารวิหาร หรือโดยกำหนด
เอาจักรวาล การเจริญเมตตาจิตของผู้นั้นนี้มีผลมากกว่านั้น คือกว่าทาน
ที่เขาให้วันละ 3 ครั้ง.
จบอรรถกถาโอกขาสูตรที่ 4

5. สัตติสูตร

ว่าด้วยหอก

[668] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อาราม
ของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี... พระผู้มีพระภาคเจ้าได้
ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หอกมีใบอันคม ถ้าบุรุษพึงมากล่าวว่า