อรรถกถาสนังกุมารสูตร

ทุติยวรรคสนังกุมารสูตรที่ 1 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
บทว่า สปฺปีนีตเร ความว่า ที่ฝั่งแม่น้ำชื่อสัปปีนี. บทว่า สนงฺกุ-
มาโร ความว่า ได้ยินว่า สนังกุมารพรหมนั้น ในเวลาเป็นปัญจสิขกุมาร
เจริญฌานบังเกิดในพรหมโลก เที่ยวไปด้วยเพศกุมารนั่นเอง. เหตุนั้น คนทั้ง
หลายจึงจำเขาได้ว่ากุมาร. แต่เพราะเป็นคนเก่า จึงเรียกกันว่า สนังกุมาร.
บทว่า ชเนตสฺมึ ได้แก่ในประชุมชน อธิบายว่า ในหมู่ชน. บทว่า เย
โคตฺตปฏิสารโน ความว่า ในชุมชนผู้รังเกียจักนี้เรื่องโคตรเหล่านั้น ในโลก
กษัตริย์เป็นผู้ประเสริฐที่สุด. บทว่า วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน ความว่า ประกอบ
ด้วยวิชชา 3 มีบุพเพนิวาสานุสสติญาณเป็นต้น โดยปริยายแห่งภยเภรวสูตร
หรือวิชชา 8 คือ วิปัสสนาญาณ มโนมยิทธิอภิญญา 6 โดยปริยายแห่งอัมพัฏฐ
สูตร และด้วยจรณะ 15 ประเภท อย่างนี้ คือ ความเป็นผู้การทำให้บริบูรณ์
ในศีลทั้งหลาย ความเป็นผู้คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ความเป็นผู้รู้จัก
ประมาณในโภชนะ ชาคริยานุโยค สัทธรรม 7 รูปฌาน 4. บทว่า โส เสฏฺโฐ
เทวมานุเส ความว่า พราหมณ์ผู้เป็นขีณาสพนั้น เป็นผู้ประเสริฐที่สุดคือสูง
สุด ในหมู่เทพและหมู่มนุษย์.
จบอรรถกถาสนังกุมารสูตรที่ 1

2. เทวทัตตสูตร

ว่าด้วยสหัมบดีพรหมกล่าวตำหนิพระเทวทัต

[609] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้ :-
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพะระภาคเจ้าประทับอยู่ที่ภูเขาคิชฌกูฏ กรุงราชคฤห์
ในเมื่อพระเทวทัตหลีกไปแล้วไม่นาน.
ครั้งนั้นแล ท้าวสหัมบดีพรหม เมื่อราตรีปฐมยามล่วงไปแล้ว มีรัศมี
อันงดงามยิ่ง ยังภเขาคิชฌกูฏทั้งสิ้นให้สว่างแล้ว เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระ-
ภาคเจ้ายังที่ประทับ ถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้วได้ยืนอยู่ ณ ที่ควร
ส่วนข้างหนึ่ง.
[610] ท้าวสหัมบดีพรหมยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้วปรารภ
พระเทวทัต ได้กล่าวคาถานี้ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ผลกล้วยแลย่อมฆ่าต้นกล้วย ขุยไผ่
ย่อมฆ่าต้นไผ่ ขุยอ้อย่อมฆ่าต้นอ้อ สัก-
การะย่อมฆ่าบุรุษชั่ว เหมือนลูกในท้องฆ่า
แม่ม้าอัสดร ฉะนั้น.

อรรถกถาเทวทัตตสูตร

ในเทวทัตตสูตรที่ 2 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อจิรปกฺกนฺเต ความว่า เมื่อพระเทวทัตทำลายสงฆ์แล้วจาก
พระเวฬุวันไปยังคยาสีสะประเทศไม่นานนัก. บทว่า อสฺสตรึ ได้แก่ลูกเกิด
แต่พ่อลาแม่ม้า.
จบอรรถกถาเทวทัตตสูตรที่ 2