เมนู

9. ตุทุพรหมสูตร



ว่าด้วยตุทุพรหมเข้าไปหาโกกาลิก



[596] สาวัตถีนิทาน.
ก็โดยสมัยนั้นแล พระโกกาลิกภิกษุ เป็นผู้อาพาธ ถึงความลำบาก
เป็นไข้หนัก.
ครั้งนั้นแล ตุทุปัจเจกพรหม เมื่อราตรีปฐมยามล่วงไปแล้วมีรัศมีอัน
งามยิ่งนัก ยังพระวิหารเชตวันทั้งสิ้นให้สว่าง เข้าไปหาพระโกกาลิกภิกษุจนถึง
ที่อยู่ ครั้นแล้วได้ยืนในเวหาส กล่าวคำนี้กะพระโกกาลิกภิกษุว่า
ข้าแต่ท่านโกกาลิก ท่านจงทำจิตให้เลื่อมใสในพระสารีบุตรและ
พระโมคคัลลานะ พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ เป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก.
พระโกกาลิกภิกษุถามว่า ผู้มีอายุ ท่านเป็นใคร
ตุทุปัจเจกพรหมตอบว่า เราคือตุทุปัจเจกพรหม.
พระโกกาลิกภิกษุกล่าวว่า ผู้มีอายุ พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงพยากรณ์
ท่านแล้วว่าเป็นพระอนาคามี มิใช่หรือ ไฉนเล่า ท่านจึงยังมาเที่ยวอยู่ในที่นี้
จงเห็นเถิดว่า ก็นี่เป็นความผิดของท่านเพียงไร.
[597] ตุทุปัจเจกพรหมได้กล่าวว่า
ชนพาลเมื่อกล่าวคำเป็นทุพภาษิต
ชื่อว่าย่อมตัดตนด้วยศัสตราใด ก็ศัสตรา
นั้นย่อมเกิดในปากของบุรุษผู้เกิดแล้ว.
ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรถูกติ หรือติผู้
ที่ควรได้รับความสรรเสริญ ผู้นั้นชื่อว่า
สั่งสมโทษด้วยปาก เพราะโทษนั้น เขา
ย่อมไม่ประสบความสุข.

ความปราชัยด้วยทรัพย์ ในเพราะ
การพนันทั้งหลาย พร้อมด้วยสิ่งของของ
ตนทั้งหมดก็ดี พร้อมด้วยตนก็ดี ก็เป็น
โทษเพียงเล็กน้อย.
บุคคลใดทำใจให้ประทุษร้ายในท่าน
ผู้ปฏิบัติดีทั้งหลาย ความประทุษร้ายแห่ง
ใจของบุคคลนั้นเป็นโทษใหญ่กว่า บุคคล
ตั้งวาจาและใจอันลามกไว้ เป็นผู้มักติเตียน
พระอริยเจ้า ย่อมเข้าถึงนรก ซึ่งมีปริมาณ
แห่งอายุถึงแสนสามสิบหกนิรัพพุท กับห้า
อัพพุท.*


อรรถกถาตุทุพรหมสูตร



ในตุทุพรหมสูตรที่ 9 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อาพาธิโก ความว่า ผู้มีอาพาธด้วยอาพาธอันมาในอนันตร
สูตรโดยนัยว่า สาสปมตฺตีหิ ปิฬกาหิ เป็นต้น. บทว่า พาฬฺหคิลาโน
ได้แก่มีความป่วยไข้มีประมาณยิ่ง. บทว่า ตุทุ ความว่า พระอุปัชฌาย์ ของ
ภิกษุโกกาลิก ชื่อว่า ตุทุ เถระบรรลุอนาคามิผลแล้วบังเกิดในพรหมโลก.
ตุทุพรหมนั้น ได้ทราบข่าวบาปกรรม ของภิกษุโกกาลิกตั้งต้นแต่ภุมมัฏฐกเทวดา
โดยเล่าสืบ ๆ กันจนถึงพรหมโลกว่า ภิกษุโกกาลิกกล่าวตู่พระอัครสาวกด้วย
อันติมวัตถุ ทำกรรมอันไม่สมควรแล้ว จึงมาปรากฏต่อหน้าภิกษุโกกาลิกนั้นด้วย
* อัพพุทะ เป็นสงขยา ซึ่งมีจำนวนเลขสูญ 61 สูญ