‘‘ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, สกฺยปุตฺตนิเวสเน;

นานากุลูปปนฺนาโย, อจฺฉรา กามวณฺณินีฯ

[420]

‘‘ลาภคฺเคน ยสํ ปตฺตา, ปูชิตา สพฺพสกฺกตา;

ลาภิโย อนฺนปานานํ, สทา สมฺมานิตา มยํฯ

[421]

‘‘อคารํ ปชหิตฺวาน, ปพฺพชิมฺหนคาริยํ;

อฑฺฒมาเส อสมฺปตฺเต, สพฺพา ปตฺตามฺห นิพฺพุติํฯ

[422]

‘‘ลาภิโย อนฺนปานานํ, วตฺถเสนาสนานิ จ;

อุเปนฺติ ปจฺจยา สพฺเพ, สทา สกฺกตปูชิตาฯ

[423]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ…เป.… วิหราม อนาสวาฯ

[424]

‘‘สฺวาคตํ วต โน อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[425]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ ยโสธราปมุขานิ ทสภิกฺขุนีสหสฺสานิ ภควโต สมฺมุขา อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

ยโสธราปมุขทสภิกฺขุนีสหสฺสาปทานํ นวมํฯ

10. ยโสธราปมุขอฏฺฐารสภิกฺขุนีสหสฺสอปทานํ

[426]

‘‘อฏฺฐารสสหสฺสานิ , ภิกฺขุนี สกฺยสมฺภวา;

ยโสธราปมุขานิ, สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํฯ

[427]

‘‘อฏฺฐารสสหสฺสานิ, สพฺพา โหนฺติ มหิทฺธิกา;

วนฺทนฺตี มุนิโน ปาเท, อาโรเจนฺติ ยถาพลํฯ

[428]

‘‘‘ชาติ ขีณา ชรา พฺยาธิ, มรณญฺจ มหามุนิ;

อนาสวํ ปทํ สนฺตํ, อมตํ ยาม นายกฯ

[429]

‘‘‘ขลิตญฺเจ ปุเร อตฺถิ, สพฺพาสมฺปิ มหามุนิ;

อปราธมชานนฺตี, ขม อมฺหํ วินายกฯ

[430]

‘‘‘อิทฺธิญฺจาปิ นิทสฺเสถ, มม สาสนการิกา;

ปริสานญฺจ สพฺพาสํ, กงฺขํ ฉินฺทถ ยาวตาฯ

[431]

‘‘‘ยโสธรา มหาวีร, มนาปา ปิยทสฺสนา;

สพฺพา ตุยฺหํ มหาวีร, อคารสฺมิํ ปชาปติฯ

[432]

‘‘‘ถีนํ สตสหสฺสานํ, นวุตีนํ ฉทุตฺตริ;

อคาเร เต มยํ วีร, ปาโมกฺขา สพฺพา อิสฺสราฯ

[433]

‘‘‘รูปาจารคุณูเปตา, โยพฺพนฏฺฐา ปิยํวทา;

สพฺพา โน อปจายนฺติ, เทวตา วิย มานุสาฯ

[434]

‘‘‘อฏฺฐารสสหสฺสานิ, สพฺพา สากิยสมฺภวา;

ยโสธราสหสฺสานิ, ปาโมกฺขา อิสฺสรา ตทาฯ

[435]

‘‘‘กามธาตุมติกฺกมฺม , สณฺฐิตา รูปธาตุยา;

รูเปน สทิสา นตฺถิ, สหสฺสานํ มหามุนิฯ

[436]

‘‘‘สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา, อิทฺธิํ ทสฺสํสุ สตฺถุโน;

เนกา นานาวิธาการา, มหาอิทฺธีปิ ทสฺสยุํฯ

[437]

‘‘‘จกฺกวาฬสมํ กายํ, สีสํ อุตฺตรโต กุรุ;

อุโภ ปกฺขา ทุเว ทีปา, ชมฺพุทีปํ สรีรโตฯ

[438]

‘‘‘ทกฺขิณญฺจ สรํ ปิญฺฉํ, นานาสาขา ตุ ปตฺตกา;

จนฺทญฺจ สูริยญฺจกฺขิ, เมรุปพฺพตโต สิขํฯ

[439]

‘‘‘จกฺกวาฬคิริํ ตุณฺฑํ, ชมฺพุรุกฺขํ สมูลกํ;

พีชมานา อุปาคนฺตฺวา, วนฺทนฺตี โลกนายกํฯ

[440]

‘‘‘หตฺถิวณฺณํ ตเถวสฺสํ, ปพฺพตํ ชลธิํ ตถา;

จนฺทญฺจ สูริยํ เมรุํ, สกฺกวณฺณญฺจ ทสฺสยุํฯ

[441]

‘‘‘ยโสธรา มยํ วีร, ปาเท วนฺทาม จกฺขุม;

ตว จิรปภาเวน, นิปฺผนฺนา นรนายกฯ

[442]

‘‘‘อิทฺธีสุ จ วสี โหม, ทิพฺพาย โสตธาตุยา;

เจโตปริยญาณสฺส, วสี โหม มหามุเนฯ

[443]

‘‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานาม, ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ;

สพฺพาสวปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[444]

‘‘‘อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ, ปฏิภาเน ตเถว จ;

ญาณํ อมฺหํ มหาวีร, อุปฺปนฺนํ ตว สนฺติเกฯ

[445]

‘‘‘ปุพฺพานํ โลกนาถานํ, สงฺคมํ โน นิทสฺสิตํ;

อธิการา พหู อมฺหํ, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[446]

‘‘‘ยํ อมฺหํ ปูริตํ กมฺมํ, กุสลํ สรเส มุเน;

ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, ปุญฺญานุปจิตานิ โนฯ

[447]

‘‘‘อภพฺพฏฺฐาเน วชฺเชตฺวา, วารยิมฺห อนาจรํ;

ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, จตฺตานิ ชีวิตานิ โน [สญฺจตฺตํ ชีวิตมฺปิ โน (สฺยา.)]ฯ

[448]

‘‘‘เนกโกฏิสหสฺสานิ , ภริยตฺถายทาสิ โน;

น ตตฺถ วิมนา โหม, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[449]

‘‘‘เนกโกฏิสหสฺสานิ, อุปการายทาสิ โน;

น ตตฺถ วิมนา โหม, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[450]

‘‘‘เนกโกฏิสหสฺสานิ, โภชนตฺถายทาสิ โน;

น ตตฺถ วิมนา โหม, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[451]

‘‘‘เนกโกฏิสหสฺสานิ , ชีวิตานิ จชิมฺหเส [จชิมฺห โน (ปี. ก.)];

ภยโมกฺขํ กริสฺสาม, ชีวิตานิ จชิมฺหเสฯ

[452]

‘‘‘องฺคคเต อลงฺกาเร, วตฺเถ นานาวิเธ พหู;

อิตฺถิภณฺเฑ น คูหาม, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[453]

‘‘‘ธนธญฺญปริจฺจาคํ , คามานิ นิคมานิ จ;

เขตฺตํ ปุตฺตา จ ธีตา จ, ปริจฺจตฺตา มหามุเนฯ

[454]

‘‘‘หตฺถี อสฺสา ควา จาปิ, ทาสิโย ปริจาริกา;

ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, ปริจฺจตฺตํ อสงฺขิยํฯ

[455]

‘‘‘ยํ อมฺเห ปฏิมนฺเตสิ, ทานํ ทสฺสาม ยาจเก;

วิมนํ โน น ปสฺสาม, ททโต ทานมุตฺตมํฯ

[456]

‘‘‘นานาวิธํ พหุํ ทุกฺขํ, สํสาเร จ พหุพฺพิเธ;

ตุยฺหตฺถาย มหาวีร, อนุภุตฺตํ อสงฺขิยํฯ

[457]

‘‘‘สุขปฺปตฺตานุโมทาม, น จ ทุกฺเขสุ ทุมฺมนา;

สพฺพตฺถ ตุลิตา โหม, ตุยฺหตฺถาย มหามุเนฯ

[458]

‘‘‘อนุมคฺเคน สมฺพุทฺโธ, ยํ ธมฺมํ อภินีหริ;

อนุโภตฺวา สุขํ ทุกฺขํ, ปตฺโต โพธิํ มหามุเนฯ

[459]

‘‘‘พฺรหฺมเทวญฺจ สมฺพุทฺธํ, โคตมํ โลกนายกํ;

อญฺเญสํ โลกนาถานํ, สงฺคมํ เตหิ โน พหูฯ

[460]

‘‘‘อธิการํ พหุํ อมฺเห, ตุยฺหตฺถาย มหามุเน;

คเวสโต พุทฺธธมฺเม, มยํ เต ปริจาริกาฯ

[461]

‘‘‘กปฺเป จ สตสหสฺเส, จตุโร จ อสงฺขิเย;

ทีปงฺกโร มหาวีโร, อุปฺปชฺชิ โลกนายโกฯ

[462]

‘‘‘ปจฺจนฺตเทสวิสเย, นิมนฺเตตฺวา ตถาคตํ;

ตสฺส อาคมนํ มคฺคํ, โสเธนฺติ ตุฏฺฐมานสาฯ

[463]

‘‘‘เตน กาเลน โส อาสิ, สุเมโธ นาม พฺราหฺมโณ;

มคฺคญฺจ ปฏิยาเทสิ, อายโต สพฺพทสฺสิโนฯ

[464]

‘‘‘เตน กาเลน อหุมฺห, สพฺพา พฺราหฺมณสมฺภวา;

ถลูทชานิ ปุปฺผานิ, อาหริมฺห สมาคมํฯ

[465]

‘‘‘ตสฺมิํ โส สมเย พุทฺโธ, ทีปงฺกโร มหายโส;

วิยากาสิ มหาวีโร, อิสิมุคฺคตมานสํฯ

[466]

‘‘‘จลตี รวตี ปุถวี, สงฺกมฺปติ สเทวเก;

ตสฺส กมฺมํ ปกิตฺเตนฺเต, อิสิมุคฺคตมานสํฯ

[467]

‘‘‘เทวกญฺญา มนุสฺสา จ, มยญฺจาปิ สเทวกา;

นานาปูชนียํ ภณฺฑํ, ปูชยิตฺวาน ปตฺถยุํฯ

[468]

‘‘‘เตสํ พุทฺโธ วิยากาสิ, โชติทีป สนามโก;

อชฺช เย ปตฺถิตา อตฺถิ, เต ภวิสฺสนฺติ สมฺมุขาฯ

[469]

‘‘‘อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป, ยํ โน พุทฺโธ วิยากริ;

ตํ วาจมนุโมเทนฺตา, เอวํการี อหุมฺห โนฯ

[470]

‘‘‘ตสฺส กมฺมสฺส สุกตสฺส, ตสฺส จิตฺตํ ปสาทยุํ;

เทวมานุสิกํ โยนิํ, อนุโภตฺวา อสงฺขิยํฯ

[471]

‘‘‘สุขทุกฺเขนุโภตฺวาน , เทเวสุ มานุเสสุ จ;

ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต, ชาตามฺห สากิเย กุเลฯ

[472]

‘‘‘รูปวตี โภควตี, ยสสีลวตี ตโต;

สพฺพงฺคสมฺปทา โหม, กุเลสุ อภิสกฺกตาฯ

[473]

‘‘‘ลาภํ สิโลกํ สกฺการํ, โลกธมฺมสมาคมํ;

จิตฺตญฺจ ทุกฺขิตํ นตฺถิ, วสาม อกุโตภยาฯ

[474]

‘‘‘วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, รญฺโญ อนฺเตปุเร ตทา;

ขตฺติยานํ ปุเร วีร [ตาสํ (สฺยา.)], อุปการญฺจ นิทฺทิสิฯ

[475]

‘‘‘อุปการา จ ยา นารี, ยา จ นารี สุเข ทุเข;

อตฺถกฺขายี จ ยา นารี, ยา จ นารีนุกมฺปิกาฯ

[476]

‘‘‘ธมฺมํ จเร สุจริตํ, น นํ ทุจฺจริตํ จเร;

ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ

[477]

‘‘‘อคารํ วิชหิตฺวาน, ปพฺพชิมฺหนคาริยํ;

อฑฺฒมาเส อสมฺปตฺเต, จตุสจฺจํ ผุสิมฺห โนฯ

[478]

‘‘‘จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ, ปจฺจยํ สยนาสนํ;

อุปเนนฺติ พหู อมฺเห, สาครสฺเสว อูมิโยฯ

[479]

‘‘‘กิเลสา ฌาปิตา อมฺหํ [มยฺหํ (สฺยา.), อมฺหากํ (ก.)], ภวา สพฺเพ สมูหตา;

นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหราม อนาสวาฯ

[480]

‘‘‘สฺวาคตํ วต โน อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[481]

‘‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม;

ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’ฯ

[482]

‘‘เอวํ พหุวิธํ ทุกฺขํ, สมฺปตฺตี จ พหุพฺพิธา;

วิสุทฺธภาวํ สมฺปตฺตา, ลภาม สพฺพสมฺปทาฯ

[483]

‘‘ยา ททนฺติ สกตฺตานํ, ปุญฺญตฺถาย มเหสิโน;

สหายสมฺปทา โหนฺติ, นิพฺพานปทมสงฺขตํฯ

[484]

‘‘ปริกฺขีณํ อตีตญฺจ, ปจฺจุปฺปนฺนํ อนาคตํ;

สพฺพกมฺมมฺปิ โน ขีณํ, ปาเท วนฺทาม จกฺขุมฯ

[485]

‘‘นิพฺพานาย วทนฺตีนํ, กิํ โว วกฺขาม อุตฺตริ;

สนฺตสงฺขตโทสญฺหิ, ปปฺโปถ [สนฺตสงฺขตโทโส โย, ปชฺโชตํ (สฺยา. ปี. ก.)] อมตํ ปทํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ ยโสธราปมุขานิ อฏฺฐารสภิกฺขุนีสหสฺสานิ ภควโต สมฺมุขา อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

ยโสธราปมุขอฏฺฐารสภิกฺขุนีสหสฺสาปทานํ ทสมํฯ

กุณฺฑลเกสีวคฺโค ตติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

กุณฺฑลา โคตมี เจว, ธมฺมทินฺนา จ สกุลา;

วรนนฺทา จ โสณา จ, กาปิลานี ยโสธราฯ

ทสสหสฺสภิกฺขุนี, อฏฺฐารสสหสฺสกา;

คาถาสตานิ จตฺตาริ, ฉ จ สตฺตติเมว จ [อฏฺฐสตฺตติเมว จ (สฺยา.)]ฯ

4. ขตฺติยาวคฺโค